Con đường sáng tạo nhiếp ảnh KHÔNG ĐƠN GIẢN

Sự chọn lựa “cái gì” để chụp là điều quan trọng để tạo nên một bức ảnh. Điều này chính là tâm thế, phong cách của người cầm máy.

Từ sự chọn lựa, tức là khởi đầu của khám phá, phát hiện, nhà nhiếp ảnh cần những kỹ thuật chuyên môn cùng sự bật lóe những ý tưởng nhằm vào sự chọn lựa đó, mới ngõ hầu có được một bức ảnh gọi là nghệ thuật.

Thế nên, chụp cái gì? Luôn luôn là một vấn đề mà mỗi Nghệ sĩ Nhiếp ảnh phải trăn trở, nghĩ suy. Bởi qua đó, người xem mới cảm nhận trọn vẹn tâm hồn, ý tưởng mà nghệ sĩ muốn chuyển tải.

Thế nhưng, lý giải thế nào với thực tế những năm gần đây trong các cuộc triển lãm nhiếp ảnh: Ảnh đèm đẹp như nhau, vẫn những đề tài quen thuộc đã khai thác tới mức nhàm chán, như giao thông, đô thị, phong tục, lễ hội, cảnh đẹp thiên nhiên, nhà cao tầng mang ý nghĩa đổi mới; Rồi nụ cười, ánh mắt các cháu bé, những người nông dân, người già....

Và đến đây sẽ có người bảo: "Nếu không chụp những cái đó thì chụp cái gì? Hãy chỉ cho tôi chụp cái gì đi? Tôi sẽ cho thấy tài nghệ của tôi."

Không đơn giản là vậy!

Người nghệ sĩ là người phải biết tự khám phá chứ không phải là người “ăn sẵn” hay lười biếng trong suy nghĩ.

Cái gì đó, theo quan điểm của tôi phải là: Sự độc đáo. Sự chưa từng biết đến, chưa thấy. Sự nắm bắt thật tài tình cái khoảnh khắc điển hình nào đó vụt qua cuộc sống, đời người. Cũng có thể vẫn là cảnh cũ, người cũ nhưng được nhìn dưới một góc độ hoàn toàn mới, được phả vào một tư tưởng, ý nghĩa mới... Hay những tư tưởng, ý tưởng được thể hiện bằng các kỹ thuật nhiếp ảnh mà không lộ vẻ dàn dựng, giả tạo, khiên cưỡng...

Alfred de Musset trong bài Amon ami Edouard (Tặng bạn Edua của tôi) đã viết “Hãy đập vào tim anh. Thiên tài là nơi đó”. Vậy nên người Nghệ sĩ Nhiếp ảnh cũng là người ghi lại cuộc sống bằng chính trái tim mình.

Nhiếp ảnh có mô tả được giấc mơ không? Nhiếp ảnh có nói được suy nghĩ của con người không? Nhiếp ảnh có xây dựng được một tác phẩm mang tính viễn tưởng không? Hoàn toàn không. Nhiếp ảnh không thể và không bao giờ có thể phản ánh được những dạng thức nghệ thuật mang tính phi vật thể. Trong khi nhiều nghệ thuật khác thì có thể như: Văn học, âm nhạc, múa, điện ảnh... Thế nhưng nhiếp ảnh lại có thế mạnh mà không loại hình nghệ thuật nào có được. Đó là sự chộp bắt hiện thực một cách nhanh nhạy, chính xác.Vậy nên, không có hiện thực cụ thể thì không có nhiếp ảnh.

Khi giơ máy ảnh lên chụp, điều bận tâm lớn nhất của người cầm máy là sẽ chụp như thế nào, góc độ ra sao, ánh sáng thế nào, khoảnh khắc ra làm sao, rồi nhân vật, chủ đề, tĩnh, động...

Điều tối quan trọng đối với người cầm máy chính là: Chụp như thế nào? Cũng chính điều này phân biệt đẳng cấp, tài năng của những người cầm máy.

Vậy thì, chụp như thế nào để người xem sững sờ, bất ngờ và thán phục tài năng của người chụp.

Cũng con đường ấy, góc phố ấy, cảnh quê ấy nhưng sao qua ảnh thấy lạ, thấy mới, thấy đáng yêu...

Cũng những chàng trai, cô gái, em bé, cụ già nhưng sao toát lên vẻ gì đó đằng sau gương mặt cụ thể: Nỗi đau, niềm hạnh phúc bất tận hay những trăn trở về cuộc sống...

Sáng Nhù vào vụ.
Để chụp được bức ảnh này, tác giả đã phải chờ rất lâu, chọn đúng thời gian vào vụ cấy. Không những thế, canh được thời tiết và ánh sáng đẹp cũng cần sự tính toán và tính kiên nhẫn cao. Các yếu tố khác về góc chụp và kỹ thuật cũng là những điểm luôn được quan tâm để cho ra được một bức ảnh đẹp và độc đáo...

Và đến đây tôi cho rằng:

Yếu tố mới và lạ hóa là một trong những đặc trưng sự sáng tạo của nhiếp ảnh.

Mới và lạ hóa trên cái nền của hiện thực và sự vận động không ngừng của cuộc sống, để thực hiện được điều này không đơn giản. Mới là nhìn ra, phát hiện, sáng tạo ra. Lạ hóa là trình bày, diễn giải những cái mới theo cách riêng, không trùng lặp, không giống những cái đã có.

Nhiều ý kiến trong những nhà nhiếp ảnh, trong các giới hoạt động nghệ thuật cũng cho rằng nhiều nhà nhiếp ảnh của ta thiếu một tầm văn hóa nhất định. Thế nên, nhiều ảnh của ta mới chỉ ở mức phản ánh, sao chép cái đẹp vốn có trong cuộc sống mà thiếu một chiều sâu của tư tưởng, một khái quát hay đi sâu vấn đề nào đó của hiện thực cuộc sống.

Nhà nhiếp ảnh không tự mình bồi đắp kiến thức, không tự làm giàu có tâm hồn mình thì rất khó để có những tác phẩm ảnh có chiều sâu trí tuệ.

Nghệ thuật là con đường gian truân và vô cùng nhọc nhằn. Nghệ thuật nhiếp ảnh trong thời đại kỹ thuật số hôm nay càng đòi hỏi sự đầu tư tâm sức, trí tuệ, ngõ hầu có những tác phẩm xứng đáng...

Bài: Cao Minh
Ảnh: Sỹ Minh