.jpg)
Lúc đó địch liên tục tiến hành các đợt rải bom B52, nã pháo kích để làm sập các đồn chốt, hầm trú ẩn của quân ta, huy động thêm nhiều sư đoàn lính thủy đánh bộ cùng đơn vị hỏa lực hòng san bằng Thành cổ, đánh bật quân miền Bắc khỏi bờ nam sông Thạch Hãn. Lúc này, Bộ Chỉ huy mặt trận quyết định: “Không để phóng viên vào Thành cổ để tránh thương vong”. Vì thế, các phóng viên cũng chỉ còn cách lấy tin từ những người bị thương được chuyển ra.
Nhà báo, NSNA Đoàn Công Tính quyết tâm phải vào Thành cổ bằng được. Cuối cùng, sau những lời thuyết phục đầy quyết tâm, ông được đồng ý vào trong Thành cổ.
Hôm đó, chiến sĩ thông tin Lê Xuân Chinh (cũng là nhân vật chính trong bức ảnh) nhận lệnh của Ban Chỉ huy Trung đoàn dẫn nhà báo Đoàn Công Tính - phóng viên Báo Quân đội nhân dân vào Thành cổ. Khi đến một chốt của quân ta ở phía đông, gần giáp bờ sông Thạch Hãn, thấy một nhóm chiến sĩ đang nhô đầu ra khỏi chiến hào giữa lúc pháo địch chuyển làn. Lúc đó, phóng viên Đoàn công tính bảo anh vào đây ngồi xuống cùng anh em để chụp bức ảnh kỉ niệm. Phóng viên đề nghị anh em ngồi thật tự nhiên, sau đó lấy máy chụp hình. Anh Chinh được ông đề nghị cầm khẩu B40, ngồi gần máy ảnh nhất.
Ông Chinh chia sẻ: "Lúc đó, chẳng mong cầu được nổi tiếng hay gì. Chỉ nghĩ đơn giản là biết đâu sẽ được đăng báo, mẹ ở quê nhà vẫn biết là con còn ổn." Nụ cười ấy là lời hứa thầm lặng gửi về hậu phương, là cách để trân trọng từng phút giây còn sống, bởi lẽ "sống chết có số cả, cứ cười một tí cho khí thế, có khi chụp xong lát nữa hy sinh hết nên phải trân trọng mỗi phút mình còn hơi thở."
Thời điểm ấy, tháng 6-1972, Lê Xuân Chinh trong biên chế Đại đội 18 thông tin liên lạc của Trung đoàn 48, Sư đoàn 320B, vượt sông Thạch Hãn vào Thành cổ Quảng Trị. Nhiệm vụ chính của anh và đồng đội là hằng ngày dẫn lực lượng chủ lực và đem công văn, mệnh lệnh từ chỉ huy xuống các đơn vị chiến đấu trong Thành cổ.
Mỗi ngày Lê Xuân Chinh và đồng đội không biết phải bao lần đối mặt với cái chết. Theo tư liệu lịch sử thì máy bay B52 rồi pháo từ Hạm đội 7 Mỹ bắn như vãi trấu, hỏa lực của lính Việt Nam Cộng hòa (Thiết đoàn 7, 18 kị binh; Lữ đoàn dù 1, 2, 3; Liên đoàn Biệt cách nhảy dù; 3 lữ đoàn thủy quân lục chiến…) thi nhau dội lửa xuống trận địa. Đường dây vô tuyến, hữu tuyến gần như không hoạt động nên mệnh lệnh của Ban chỉ huy Trung đoàn (E 48) chỉ được truyền đạt thông qua chiến sĩ thông tin liên lạc.
Trận Thành cổ kéo dài 81 ngày đêm (bắt đầu từ 28-6-1972 đến 16-9-1972 - quân ta rút khỏi Thành cổ) thì Lê Xuân Chinh bám trụ đến 70 ngày. Chiều 5-9-1972, trên đường mang công văn từ Ban chỉ huy Trung đoàn xuống Ái Tử, ông dính pháo bầy, mảnh pháo găm vào sườn trái, máu tưới ướt sũng quần áo. Khi tỉnh dậy, ông mới biết mình đã được đồng đội chuyển ra Bệnh viện dã chiến 112, thuộc xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy (tỉnh Quảng Bình cũ)…
Về phía phóng viên Đoàn Công Tính, trước khi rời khỏi Thành cổ, đã ghi những dòng chữ lên giấy rồi bọc vào những cuốn phim: “Nếu chẳng may tôi hy sinh, xin nhờ mang giùm 10 cuốn phim này về Tòa soạn Báo Quân đội nhân dân, Hà Nội.”
Sau này, ngày hoà bình, Đoàn Công Tính đã cố tìm và liên lạc lại với đồng đội mình - Lê Xuân Chinh, anh chiến sĩ thông tin, người trong bức ảnh nhưng lại nhận được tin anh đã hy sinh. Phải 30 năm sau, một cựu binh đã đến Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị, nhận ra ông trong bức ảnh và khẳng định đồng đội mình vẫn còn sống. Ông Chinh may mắn sống sót sau 81 ngày đêm chốt giữ Thành cổ. Ông kể lại những ngày cuối cùng khi được đồng đội cáng ra khỏi chiến trường. Nỗi đau mất mát vẫn còn đó, ông xúc động chia sẻ về những đồng đội đã hy sinh: "Có đồng đội tôi còn chết đến mấy lần… Chúng tôi an táng đồng đội ngay tại trận địa, hôm sau bom lại cày lên. Nửa đêm lại ra tìm lại thi thể, chôn xuống. Hôm sau đạn pháo lại cày lên…"
Mặc dù đã trải qua những giây phút sinh tử, ông Chinh không hề bị ám ảnh bởi ký ức chiến tranh. Khi đứng giữa thành phố hiện đại, ông chỉ xem đó là kỷ niệm của tuổi trẻ. Với một cái nhìn thấu hiểu và bao dung, ông trải lòng: "Chiến tranh mà, đôi bên đều có sống có chết, bên nào cũng đau thương."
Sau khi phục viên năm 1980 vì sức khỏe yếu, ông Chinh trở về quê ở Thái Bình một thời gian rồi quyết định lên Điện Biên lập nghiệp. Căn nhà của ông hiện nay nằm ngay trên cánh đồng Mường Thanh, thuộc đội 4, xã Thanh Yên, huyện Điện Biên. Ông Chinh cùng hàng ngàn cựu chiến binh khác đã trở thành những người tiên phong, khai phá vùng đất mới.
Ông kể lại, những thửa ruộng "bờ xôi ruộng mật" đã có người đến trước, nhưng những người lính như ông đã dùng ý chí và sức lực để cải tạo đất cằn, dỡ mìn, dọn thép gai để biến những cánh đồng hoang thành ruộng lúa. Tinh thần chiến đấu ngày nào lại được dùng để đối phó với khó khăn của thời bình. Dù cuộc sống còn nhiều vất vả, kinh tế gia đình không dư dả, tinh thần lạc quan và bất khuất của ông vẫn tươi mới như ngày nào.
Tuy nhiên, cuộc sống khó khăn vẫn chưa buông tha cho gia đình ông. Con trai út bị nhiễm chất độc da cam/dioxin, đứa cháu ngoại bị bại não đã mất. Nhưng tinh thần lạc quan và bất khuất của người lính vẫn luôn hiện hữu.
Sau 30 năm bức ảnh ra đời, phóng viên kỳ cựu Đoàn Công Tính đã có dịp gặp lại nhân vật chính trong bức ảnh của mình. Biết được anh Chinh sống trong cảnh khó khăn, nhà báo Đoàn Công Tính và các đồng đội khác đã giúp anh Chinh lấy được thẻ thương binh rồi được cấp nhà tình nghĩa…
Vợ chồng ông Chinh cũng đã nhận nuôi một bé gái bị bỏ rơi, đặt tên là Lê Thanh Tâm, với mong ước cháu có một cuộc đời bình an. Ông tin rằng: "Đó cũng là cái phúc của gia đình mình."
Ông Chinh vui vì thế hệ trẻ sau này đang làm cho đất nước mạnh mẽ từng ngày. Năm nào ông cũng được mời đi tham quan ở nhiều nơi, kể lại những kỷ niệm thời gian khó của chiến tranh. Ông xúc động trải lòng niềm vui lớn nhất là gặp lại đồng đội và trong lòng thấy tự hào vì lớp trẻ bây giờ vẫn nhớ đến thế hệ hào hùng của cha ông.
• Năm sinh: 1943
• Quê quán: Nam Định
• Dân tộc: Kinh
• Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam
• Năm 1962, ông gia nhập quân đội.
• Năm 1969, công tác tại Báo Quân đội nhân dân.
• Năm 1970, được cử vào vùng đất lửa Vĩnh Linh.
• Năm 1972, là phóng viên ảnh vào thành cổ Quảng Trị.
Khen thưởng
• Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật (2007) với các tác phẩm:
• Nụ cười bên thành cổ Quảng Trị
• Trên đôi không tên
• Đánh chiếm căn cứ Dầu Mỏ
• Nhiều tác phẩm ảnh chiến tranh của ông đạt giải thưởng cao ở trong nước và quốc tế (tổ chức quốc tế các nhà báo O.I.J; Giải thưởng ACCU – Châu Á – Thái Bình Dương…).
.jpg "\"Từ thụ yếu quy\" và chuyện đưa nhiếp ảnh về xứ sở")
