NSNA Nguyễn An - Làn gió mới của nhiếp ảnh miền Đông Nam bộ

Nguyễn An - Cái tên được nghe từ những năm 2012, khi về công tác tại Hội VHNT tỉnh nhà, nhưng mãi sau này, tôi mới thực sự biết: ai là Nguyễn An. Đó là khi chàng trai cao, gầy, nước da gần như màu… đất, bước lên nhận tấm Huy chương Bạc từ Ban Tổ chức Liên hoan Ảnh nghệ thuật Đông Nam bộ năm 2015 tại Long Khánh. Khuôn mặt sáng, nụ cười tươi với hàm răng trắng “vượt trội”, An để lại một ấn tượng đặc biệt với người đối diện, dù chỉ thoáng qua vài tích tắc thôi cũng phải nhớ mãi. Sau này, quen An hơn từ những trại sáng tác do Hội tổ chức, vài lần theo chân anh đi “săn lùng cái đẹp”, tôi được hiểu thêm một phần tính cách của anh bạn nghệ sĩ đa tài, đa tình và có chút “ngạo mạn” ấy.

Năm nay An 35 tuổi. Đấy chẳng phải là con số nhiều về tuổi tác đối với một đời người "ba vạn sáu ngàn ngày”, nhất là với giới trẻ ngày nay. Riêng với An, đó đã là một chặng đường dài của đủ đầy cung bậc. Từng có một gia đình riêng, cô con gái yêu giống ba từ màu da, mái tóc… An vừa mang cái từng trải của một người đàn ông gần tuổi tứ tuần, lại vừa mang cái ngây thơ hồn nhiên của đứa trẻ “già ngày”, dễ tin và dễ hoài nghi...

Lớn lên từ mảnh đất Gia Kiệm, thuộc huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai, tuổi thơ gian khó vô tình lại trở thành một "kho báu" mà sau này An khai thác không bao giờ cạn. Cứ cầm máy lên là anh không thể làm ngơ trước hình ảnh trẻ quê nghèo lấm lem bùn đất, những mảnh đời khốn khó xung quanh. An sống thật với chính mình, không bao giờ quên nguồn gốc và gia cảnh bản thân, với những tháng năm cơ cực cùng cha mẹ....

Muốn hiểu An, cứ nhìn vào những bức ảnh anh bấm máy. Nhiếp ảnh đã khắc họa đủ đầy tính cách, tài năng của chàng nghệ sĩ hài hước và thông minh. Nội tâm của An là triền miên những mảnh ghép được chắp nối từ cuộc sống đời thường: Khi là nỗi buồn như vô cùng, vô tận, khi là niềm vui đến khôn tả, khôn cùng. Lúc giằng xé, đấu tranh dữ dội giữa lựa chọn và đam mê, lúc lại nhất tâm đi theo con đường mình theo đuổi. Và đôi lúc lại là sự buông xuôi, chán chường, muốn quên đi tất cả. Dường như, chính cái phức tạp trong tâm hồn đã mang lại sự phong phú, đa dạng trong nhiếp ảnh của Nguyễn An.

Tôi không muốn gọi những bức ảnh của An là tác phẩm, vì anh chụp lại, không phải để công bố, dự thi. Đơn giản, anh viết nhật ký bằng hình ảnh, dùng hình ảnh để thể hiện cảm xúc, nghĩ suy của chính mình. Soi vào các bức ảnh của An, sẽ thấu cả tâm hồn, con người An ở đó.

Sát cánh - Ảnh: Nguyễn An

Trong “gia tài” hỗn mang của miền ký ức nơi An, có cả buồn - vui, được - thua, hạnh phúc - khổ đau, lại có cả những mất mát, tổn thương cứ đằng đẵng bám theo không thể nào xóa nổi. Có lẽ thế, mà bạn bè An hiếm khi nào thấy anh mạnh mẽ. May mắn thay, chính những “bất hạnh” ấy đã đánh thức một tài năng tiềm ẩn trong con người An: Nhiếp ảnh. Anh mặc định nhiếp ảnh không đơn thuần chỉ là một bộ môn nghệ thuật của tốc độ và thị giác, mà phải là một công trình được xây dựng từ vật liệu chính là cảm xúc. Mạnh mẽ thôi chưa đủ. Cần có cả sự yếu đuối, vừa phải thôi để có thể mở lòng, để từ đó phát hiện ra những điều ẩn chứa bên trong mà không phải ai cũng nhìn thấy được. An cứ thế đắm mình trong niềm đam mê bất tận về sự đa dạng của con người và văn hóa. Anh tập trung vào con người ở mọi lứa tuổi, tôn giáo, dân tộc, quốc gia, chỉ để tìm hiểu tính cách, ước mơ, bí mật, khát khao hay những nỗi đau thầm kín của họ. An sử dụng máy ảnh để cất lên tiếng nói riêng, bằng loại ngôn ngữ đặc biệt của riêng mình, độc đáo và cá tính, ấn tượng mà sâu sắc, mạnh mẽ một cách ngọt ngào... Với An, nhiếp ảnh như một “biệt dược”. Lúc lí trí trong anh dừng lại, là lúc nhiếp ảnh lặng lẽ bước lên. Khi không một liều thuốc nào xoa dịu mọi cơn đau, là khi Nhiếp ảnh vào cuộc, chữa lành mọi vết thương...

Hãy xem cách An đặc tả cảnh đẹp nông thôn và sự hồn nhiên của tuổi thơ qua hình ảnh những đứa trẻ giữa trưa hè oi bức, bơi dọc bờ sông, lang thang đồng chiều mênh mang xa vắng, lúc cùng đàn dê, bầy cừu thỏa sức chơi đùa, khi trong veo cặp sách, chân sáo bước vui trên con đường đất đỏ… Tất cả cứ thế bước vào mỗi bức ảnh của An, sống động giữa đời thường. Chỉ một khung cảnh thôi, mà người xem phải ngỡ ngàng trước vẻ đẹp làng quê, của nội tâm con trẻ trong sáng, hồn nhiên, của tình bạn rất đỗi thân thương giữa người và vật. Cao hơn nữa, là nhìn thấu cả sự gắn bó máu thịt của con người với mảnh đất, sự vật quê hương.

Mẹ - Ảnh: Nguyễn An

An cứ thế, đưa vào tác phẩm cảm nhận, rung động của chính mình về từng gương mặt anh ngang qua, mọi mảnh đời anh ghé thăm, mỗi tâm hồn anh chạm đến. Dù họ là ai, ở đâu, làm gì, lứa tuổi nào cũng đều hiền hậu, đáng mến. An giới thiệu đến bạn bè thế giới người Việt Nam mộc mạc, bình dị, chất phác, yêu lao động… Ngay cả con người hiện đại, trong một bối cảnh hiện đại, vẫn thấy phảng phất đâu đó nét hoài cổ, trầm buồn, không gian tưởng như mênh mang, thời gian tưởng là vô định. Từng làm design, An nắm vững những kiến thức cả về mỹ thuật và nhiếp ảnh. Với óc sáng tạo linh hoạt, khéo léo cân bằng màu sắc, bố cục, ánh sáng tự nhiên, ánh sáng nhân tạo…, những bức ảnh của An mang đến hiệu quả thẩm mỹ không ngờ.

Mùa vàng trên hồ Trị An - Ảnh: Nguyễn An - Huy chương Đồng Liên hoan khu vực miền Đông Nam bộ 2018

Để “chộp” được khoảnh khắc “Mùa vàng trên hồ Trị An”, anh đã lội nước, rồi ngụp lặn giữa dòng nhiều lần tìm góc chụp tối ưu nhất, từ đó căn chỉnh vị trí, tư thế… chọn ra bố cục, màu sắc, ánh sáng hoàn hảo nhất. Trong tác phẩm, con người trở thành tâm điểm của bức tranh ban mai, xung quanh là vòng tròn phao lưới. Dưới bầu trời bất tận màu xanh, trên mặt hồ mênh mông êm ả, con người xuất hiện giữa thiên nhiên hùng vĩ nhưng không hề nhỏ bé, yếu ớt mà đầy uy dũng, hùng anh bởi sự hăng say lao động, chinh phục tự nhiên, làm chủ cuộc đời. Bức ảnh đẹp không bởi chỉ ở tính nghệ thuật, mà còn bởi nó mang ý nghĩa sâu sắc.

Bình minh trên cao nguyên - Ảnh: Nguyễn An

An lặng lẽ bước đi trên con đường nghệ thuật, không đam mê vật chất, không quan trọng tuổi tên và không bao giờ quên mình là ai, đến từ đâu trong cuộc đời này. Không gấp gáp được, không sống nhanh được, bởi cái bản tính đa sầu, đa cảm, "nặng tình" và có phần yếu đuối trong anh. An lí giải điều này, bằng một sự thật tưởng chừng như đơn giản: Trước khi là một nhiếp ảnh gia, anh sinh ra đã là một con người. Trước khi nhìn thấy cái hay, cái đẹp đang tiềm tàng, ẩn giấu, anh đã được tạo hóa ban cho cảm xúc và cảm giác, biết buồn vui, sướng khổ, hạnh phúc, đớn đau. Có lẽ vì vậy mà Nguyễn An luôn mang trọn nỗi niềm gửi vào tác phẩm… An thôi buồn vì những đổ vỡ, mất mát tổn thương của quá khứ chưa xa. Tất cả đã qua, và giờ đây nó vô tình trở thành một suối nguồn vô tận, một chất xúc tác, để những sáng tác của anh nặng trĩu cảm xúc, đậm những suy tư. Công chúng yêu nghệ thuật được thưởng lãm tác phẩm của An không chỉ bằng mắt, mà còn bằng cả trái tim...

Làm chủ công nghệ 4.0 - Ảnh: Nguyễn An - Giải Khuyến khích Liên hoan khu vực miền Đông Nam bộ 2018

Nguyễn An thổi vào Liên hoan Ảnh miền Đông Nam bộ 2018 một làn gió lạ.  Mỗi tác phẩm là một góc nhìn khác biệt về thiên nhiên, cuộc sống và con người miền Đông “gian lao và anh dũng”. “Mùa vụ mới”, “Người Dao ở Đồng Nai” với hơi thở và nhịp đập mới, tác phẩm của An không thể trộn lẫn, càng không dễ bị nhạt nhòa. "Mùa vàng trên hồ Trị An”, "Làm chủ công nghệ 4.0", “Công nghệ sạch”…, cũng như chính An, biệt lập và độc đáo, "riêng một góc trời"!