Nhà thích ứng biến đổi khí hậu nơi miệt rừng Cà Mau

Dọc các con sông lớn miệt rừng đước Cà Mau, không khó để bắt gặp những căn nhà sàn lót ván, nóc được lợp bằng lá dừa nước – loài cây hoang mọc phổ biến ở ven sông có nhiều phù sa. Cho đến bây giờ, cư dân Cà Mau cũng chẳng rõ loại nhà sàn như vậy bắt nguồn từ khi nào. Bà con chỉ biết loại nhà ấy phù hợp với vùng đất thường xuyên hứng chịu cảnh triều cường, ngập lụt. Do sàn nhà được lót bằng cây, bằng ván gỗ nên khi nước rút đi, người dân chỉ cần dội hết lớp bùn nhão trên bề mặt là sàn nhà lại sạch sẽ, khô thoáng. Có lẻ, chính vì những tiện lợi ấy của căn nhà sàn mà bao đời nay, cư dân miệt rừng ngập mặn Cà Mau vững vàng hơn trong việc ứng phó với thiên nhiên khắc nghiệt.

Nhà cao cẳng bán kiên cố của người dân xã Phan Ngọc Hiển

Ông bà xưa có câu: “ăn theo thuở, ở theo thời”. Đó cũng là một trong những lí do khiến xu thế nhà sàn ngày càng thịnh hành ở vùng sông nước Cà Mau. Đi dọc tuyến đường mang tên Bác về xã Đất Mũi - điểm cuối cùng cực nam đất nước, nhà sàn bây giờ đã được người dân “cách tân”. Những căn nhà sàn bằng cây gỗ nay được mới bằng bê tông cốt thép.

Chủ nhân ngôi nhà còn mới này là ông Nguyễn Văn Chuẩn, ấp Đường Đào, xã Phan Ngọc Hiển cho biết, trước khi có căn nhà như hiện nay, gia đình ông từng cất tới 3 căn nhà sàn bằng cây, lá. Tuy nhiên, mỗi căn nhà chỉ chịu đựng được vài mùa dông, gió rồi xuống cấp, hư hỏng, phải thường xuyên gia cố, sửa chữa. Ngán ngẫm tình cảnh quanh năm phải tu bổ cho căn nhà, nên sau nhiều năm làm lụn, tích góp, vợ chồng ông quyết định thuê người xây dựng căn nhà sàn kiên cố như hiện nay. Thay vì làm cái sàn thấp lè tè như xưa, ở căn nhà mới này, cái sàn nhà được ông nâng lên cao khỏi đầu người, và sàn nhà được đổ bê tông cốt thép.

Nhà ông Nguyễn Văn Chuẩn, xã Phan Ngọc Hiển đang xây dựng kiên cố theo mẫu cao cẳng

Ông Chuẩn cho biết thêm, “Mình làm cái sàn kiên cố, cao ráo để tận dụng diện tích phía dưới, mắc võng ngũ cũng mát mẻ nhưng khi có triều cường, nước dâng thì mình leo lên trên nhà, còn khi bão tố, dông lốc thì xuống sàn trú ẩn…”.

Dọc trên tuyến đương Hồ Chí Minh qua địa bàn các xã Tân Ân, Phan Ngọc Hiển, Đất Mũi... chúng tôi thấy có rất nhiều căn nhà sàn kiên cố, như mẫu nhà của gia đình ông Chuẩn và có nhiều trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp, trường học, Xã đội, Công an, Trạm Y tế, trụ sở hành chính Ủy ban nhân dân cấp xã... cũng được xây cất theo mẫu “nhà sàn cao cẳng”.

Trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp Xưởng Tiện, xã Phan Ngọc Hiển thiết kế theo mẫu cao cẳng

Hỏi thăm người dân trong vùng cho biết, những mẫu nhà hành chính cao ráo còn được gọi là “Nhà trú bão”. Đơn giãn bỡi khi trời có dông lốc, mưa bão, người dân có thể trú ẩn dưới sàn nhà kiên cố mà không sợ bị sập. Còn vào những tháng mùa khô gay gắt, các hồ trữ nước mưa dưới nhà sàn có thể giúp người dân đủ nước dùng trong sinh hoạt khi mùa hạn qua đi.

Trụ sở Ban chỉ huy Quân sự xã Đất Mũi

Trụ sở UBND xã Đất Mũi

Thấy rõ những lợi ích của nhà sàn cao cẳng nên thời gian qua, chính quyền địa phương khuyến khích nhân dân cất nhà sàn cao cẳng, đặc biệt là những trường hợp xin thủ tục xây dựng nhà mới. Đó cũng chính là một trong những thay đổi lớn trong cách nghỉ, cách làm của cư dân vùng sông nước Cà Mau – địa phương được nhận định sẽ chịu nhiều bất lợi và hệ lụy từ thời tiết cực đoan và biến đổi khí hậu đang ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường.