Ngoài ra, với vai trò là nhà lý luận phê bình, ông đã viết nhiều bài nghiên cứu, phân tích công phu về nghệ thuật nhiếp ảnh, góp phần nâng cao nhận thức và phát triển lý luận nhiếp ảnh ở Việt Nam.
NSNA Vũ Huyến và đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cả hai từng là bạn học cùng lớp Văn 8, Khoa Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và duy trì tình bạn sâu sắc suốt nhiều năm. Trong cuốn sách “Điều giản dị” với góc nhìn của một nghệ sĩ nhiếp ảnh, Vũ Huyến đã ghi lại nhiều khoảnh khắc quý giá về người bạn đặc biệt này của mình, những bức ảnh đó, chúng ta không chỉ thấy hình ảnh một nhà lãnh đạo quan trọng của đất nước mà còn thấy được con người Nguyễn Phú Trọng mộc mạc, giản dị và chân thành. Vũ Huyến từng chia sẻ: “Càng mộc mạc giản dị càng đẹp, điều này đúng không chỉ trong nghệ thuật, mà người bạn học của ông, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một ví dụ. Bác rất chân thành, không hình thức, không sĩ diện...”
Quan điểm này của Vũ Huyến đã thể hiện rõ qua từng bức ảnh, trong đó mộc mạc và giản dị không chìm mất đi mà ngược lại, là yếu tố làm nổi bật nét đẹp chân thực và sâu sắc. Những bức ảnh của ông không tô vẽ, không dàn dựng mà chỉ là những khoảnh khắc tự nhiên, chân thật, làm nổi bật bản chất con người và giá trị thực của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Sự giản dị của một người bạn, một lãnh đạo, không hình thức, không sĩ diện, mà lại rất gần gũi và chân thành đã trở thành nguồn cảm hứng lớn cho Vũ Huyến trong quá trình sáng tác. Thông qua nghệ thuật nhiếp ảnh, Vũ Huyến đã truyền tải một thông điệp mạnh mẽ rằng sự đẹp đẽ không nằm ở bề ngoài hào nhoáng, mà chính từ sự mộc mạc và chân thành của tâm hồn. Đây cũng là triết lý mà ông áp dụng không chỉ trong các tác phẩm của mình mà còn trong quan niệm sống và cách đối xử với mọi người xung quanh. Những bức ảnh, cùng với những bài viết lý luận phê bình của Vũ Huyến đã góp phần định hình một phong cách nghệ thuật riêng biệt, nơi sự mộc mạc và giản dị luôn được tôn vinh và xem trọng.
Bằng sự nhiệt tình và đam mê chưa bao giờ tắt, NSNA Vũ Huyến đã dành cả cuộc đời mình để khám phá và ghi lại những khoảnh khắc đẹp đẽ của đất nước và con người Việt Nam cũng như những vẻ đẹp đất nước khác, những nơi mà ông đã từng đến. Như ông từng bộc bạch: "Từ sáng sớm, đến tối muộn ở bất cứ nơi nào, tôi đều tìm cách lưu giữ qua ống kính những gì mới thấy, thích thú, gợi cảm xúc hoặc nêu ra câu hỏi. Điều thấy hôm nay khác hôm qua, rất khác những năm trước đó. Bộ sưu tập hình ảnh về đất nước và con người của tôi cứ như vậy mà dày và nặng thêm. Tiếc không phải điều nào thấy cũng có thể chụp và lưu lại được, hoặc đã chụp nhưng không thành...".
Những lời chia sẻ này đã thể hiện rõ sự khát khao đi tìm cái đẹp cùng với tấm lòng nhiệt thành của Vũ Huyến đối với nghệ thuật nhiếp ảnh. Đối với ông, mỗi ngày là một cuộc hành trình mới, đầy ắp những khám phá và cảm xúc mới mẻ. Chính sự nhiệt huyết này đã giúp ông tạo nên những bộ sưu tập hình ảnh quý giá, lưu giữ không chỉ vẻ đẹp của cảnh quan, con người Việt Nam mà còn những khoảnh khắc đáng nhớ, những câu chuyện đầy cảm xúc và suy ngẫm. Tuy nhiên, không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra theo ý muốn. Ông luôn trân trọng và cảm thấy tiếc nuối vì có những khoảnh khắc đẹp đến mức khó có thể tái tạo hoặc đơn giản là không thể chụp được. Điều này làm cho mỗi bức ảnh của ông trở nên vô giá, bởi nó không chỉ là sản phẩm của kỹ thuật mà còn là sự kết hợp tinh tế giữa cảm xúc, thời điểm và góc nhìn của một tâm hồn nghệ sĩ. Qua lời tâm sự của NSNA Vũ Huyến, chúng ta nhận thấy sự chân thành và tâm huyết ông đặt vào từng bức ảnh. Trong thế giới của Vũ Huyến, mỗi bức ảnh đều chứa đựng một phần nhỏ của cuộc hành trình lớn. Đó là hành trình đi tìm cái đẹp, hành trình của sự trưởng thành và khám phá không ngừng. Qua từng tấm ảnh, ông đã đóng góp không nhỏ vào kho tàng văn hóa nghệ thuật Việt Nam, là nguồn cảm hứng vô tận cho những thế hệ nhiếp ảnh trẻ sau này. "Sự khác biệt giản dị, bởi sự không lặp lại, luôn bất ngờ gợi cho ta sức tưởng tượng và ước muốn chia sẻ với nhiều người, cùng họ giải đáp những câu hỏi từ cuộc sống" Vũ Huyến từng chia sẻ như vậy về nghệ thuật nhiếp ảnh của mình. Chính nhờ sự khác biệt giản dị này mà mỗi tác phẩm của ông đều mang một nét độc đáo riêng, không trùng lặp và luôn đầy bất ngờ.
Đối với Vũ Huyến, nghệ thuật nhiếp ảnh không chỉ dừng lại ở việc ghi lại hình ảnh mà còn là một phương tiện để kể những câu chuyện cuộc sống, gợi mở những câu hỏi và truyền tải những thông điệp sâu sắc. Sự không lặp lại trong từng bức ảnh chứng tỏ sự tỉ mỉ, nhạy cảm về thời điểm và cảm xúc của người nghệ sĩ. Đây chính là yếu tố tạo nên sự phong phú, đa dạng và đầy cuốn hút trong bộ sưu tập của ông. Cũng từ những bức ảnh, Vũ Huyến luôn khao khát chia sẻ những khám phá, cảm nhận và câu hỏi của mình với nhiều người. Ông mong muốn cùng mọi người giải đáp những thắc mắc từ cuộc sống qua lăng kính nghệ thuật. Mỗi bức ảnh không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một câu chuyện, một điểm khởi đầu cho những cuộc trò chuyện, những suy ngẫm và ước muốn sâu xa hơn về cuộc sống.
Qua nhiếp ảnh ông không chỉ là nghệ sĩ ghi lại những khoảnh khắc đẹp mà còn là người kể chuyện, người đặt câu hỏi, và người đồng hành cùng chúng ta trên hành trình khám phá cuộc sống. Những bức ảnh của ông không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật mà còn là những bài học về sự khám phá, sáng tạo và hiểu biết sâu sắc về cuộc sống xung quanh... Như câu chuyện: "Quán trà đá vỉa hè ngõ Hòa Bình, phố Minh Khai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội là một trong những địa điểm đặc biệt, nơi mà hàng ngày tụ họp nhiều loại người, từ nhiều lứa tuổi với nhiều ngành nghề khác nhau. Đây không chỉ là nơi dừng chân để thưởng thức một ly trà đá giản dị mà còn là nơi “giao ban” đặc biệt cho những cuộc trò chuyện sôi nổi"
Ở đây, người ta thoải mái bày tỏ chính kiến, quan niệm về đời, về nghề, về tình yêu và những mong ước với lối nói giản dị, bộc trực và không kém phần thô nháp. Khí chất chân thực và tự nhiên của những cuộc trò chuyện này tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống và văn hóa đường phố. Với con mắt tinh tế và khả năng quan sát nhạy bén, Vũ Huyến đã chọn nơi này làm một trong những điểm dừng chân yêu thích để ghi lại những khoảnh khắc đời thường nhưng không kém phần thú vị. Quán trà đá vỉa hè trở thành nguồn cảm hứng lớn, mang đến những bức ảnh chứa đựng những câu chuyện đa dạng về con người và cuộc sống. Những bức ảnh chụp tại đây không chỉ là sự ghi lại hình ảnh mà còn là sự phản ánh tâm tư, tình cảm và những suy nghĩ sâu sắc của những con người bình dị. Qua những nụ cười, ánh mắt, và cử chỉ, người ta có thể cảm nhận được sự tương tác chân thành và mộc mạc của cuộc sống đời thường. Những góc nhỏ trong cuộc sống đời thường đó, dưới con mắt của một nghệ sĩ nhiếp ảnh, đã trở thành những mảnh ghép quan trọng trong bức tranh lớn về văn hóa và xã hội Việt Nam. Ở một góc độ nào đó, những bức ảnh của Vũ Huyến phản ánh chân thực của một xã hội đang phát triển, với những thay đổi, những mối quan hệ và những giá trị văn hóa truyền thống vững bền. Chính những điều giản dị, mộc mạc này mới là hơi thở của cuộc sống, là vẻ đẹp vô tận và mang đến cho chúng ta những tác phẩm nghệ thuật đầy cảm hứng và giá trị, là nguồn động lực để Vũ Huyến tiếp tục hành trình tìm kiếm và lưu giữ cái đẹp.
Trong cuốn sách ảnh "Điều giản dị" Vũ Huyến không chỉ thể hiện tài nghệ nhiếp ảnh của mình mà còn đưa người xem vào một cuộc hành trình khám phá những khoảnh khắc giản dị và chân thật của cuộc sống. Những nhân vật xuất hiện trong cuốn sách này đang sống rải rác ở Việt Nam và tại nhiều quốc gia khác nhau. Họ đại diện cho những con người bình thường, làm những công việc giản dị, sống cuộc sống không xa hoa, không hào nhoáng. Qua những trang ảnh, ta bắt gặp hình ảnh những con người sống một cách mộc mạc và gần gũi. Họ là người lao động tay chân, người bán hàng rong, hay những cư dân làng quê, và cả những người sống nơi đô thị nhưng với cuộc sống giản dị. Mỗi bức ảnh không cần phải phô trương hay cầu kỳ, mà chính sự chân thật, sự giản dị đó đã tạo nên vẻ đẹp riêng biệt và sâu sắc.
Điều đặc biệt ở cuốn sách ảnh này chính là việc sử dụng các phương tiện chụp ảnh bình dân như máy ảnh chụp phim, máy kỹ thuật số hay thậm chí là điện thoại thông minh loại bình dân. Điều này không chỉ phản ánh sự khiêm tốn và thực tế của tác giả mà còn cho thấy rằng nghệ thuật nhiếp ảnh không bị giới hạn bởi công nghệ hay thiết bị. Chính con mắt nhìn đời và khả năng cảm nhận tinh tế mới là yếu tố quyết định trong việc tạo nên những bức ảnh đẹp và ý nghĩa. Những bức ảnh trong "Điều giản dị" đặc biệt bởi chúng bắt trọn vẻ đẹp của khoảnh khắc, sự mộc mạc của đời sống hàng ngày. Chúng làm nổi bật tính nhân văn, sự gần gũi và tình người trong những điều tưởng chừng như nhỏ bé và không đáng kể. Mỗi bức ảnh như một câu chuyện ngắn, mang đến cho người xem không chỉ là hình ảnh mà còn là cảm xúc, những suy tư và sự đồng cảm sâu sắc. Vũ Huyến dường như muốn gửi gắm một thông điệp rằng: Cuộc sống đẹp đẽ và đáng trân trọng trong những điều giản dị, mộc mạc nhất. Nó không nằm ở những thứ vật chất xa hoa hay những thành tựu to lớn mà ở sự chân thật, trong những nụ cười giản đơn, trong những khoảnh khắc bình dị của cuộc sống hàng ngày.
Cuốn sách ảnh "Điều giản dị" như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về giá trị của những điều nhỏ bé và chân thành trong cuộc sống. Nó không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một câu chuyện về những con người bình thường, những câu chuyện giản dị mà đậm đà ý nghĩa, cho chúng ta thấy rằng vẻ đẹp thực sự luôn tồn tại xung quanh, chỉ cần chúng ta biết nhìn và cảm nhận bằng cả trái tim.
Trong quá trình khám phá và ghi lại cuộc sống qua ống kính, Vũ Huyến đã tự đặt ra một câu hỏi đầy suy ngẫm: "Phải chăng nhận ra nhiều sự kiện, việc làm tốt để ngợi ca, khuyến khích nhiều người học hỏi, làm theo, phát hiện những cái chưa hay, chưa tốt để mọi người cùng phê phán là công việc lớn nhất của một người chụp ảnh có trách nhiệm với xã hội?". Theo Vũ Huyến, nhiếp ảnh không chỉ là nghệ thuật ghi lại hình ảnh mà còn là một công cụ mạnh mẽ để tác động đến xã hội. Việc nhận ra và ghi lại những sự kiện, việc làm tốt không chỉ nhằm mục đích ngợi ca mà còn khuyến khích mọi người học hỏi và làm theo những điều tích cực. Những bức ảnh này trở thành nguồn cảm hứng, truyền tải những giá trị tốt đẹp và thúc đẩy sự lan tỏa của những hành động tử tế. Bên cạnh đó, tác giả cũng nhấn mạnh việc phát hiện và ghi lại những điều chưa hay, chưa tốt, không nhằm mục đích chỉ trích một cách tiêu cực mà để mọi người cùng nhìn nhận và học hỏi từ những sai lầm. Qua đó, người chụp ảnh đóng vai trò như một người giám sát, phản ánh những mảng màu khác nhau của cuộc sống và giúp xã hội tự điều chỉnh, phát triển theo hướng tích cực hơn. Câu hỏi của Vũ Huyến cũng thể hiện sâu sắc tầm nhìn và triết lý nhiếp ảnh của ông. Đối với ông, người chụp ảnh có trách nhiệm xã hội không chỉ dừng lại ở kỹ thuật chụp hay thẩm mỹ mà còn phải mang trong mình một tâm huyết, một sứ mệnh lớn lao đối với cộng đồng. Mỗi bức ảnh không chỉ là một sản phẩm nghệ thuật mà còn là một phần của cuộc sống, phản ánh tâm trạng, giá trị và trách nhiệm của người chụp ảnh đối với xã hội. Việc nhìn nhận và ghi lại những cái tốt đẹp không chỉ là niềm vui cá nhân mà còn là cách để đóng góp vào sự phát triển chung của cộng đồng. Tác giả cũng khuyến khích mọi người, từ người nhiếp ảnh đến công chúng, cần có cái nhìn đa chiều và trách nhiệm đối với những gì mình thấy và ghi lại. Chính những điều giản dị, mộc mạc nhưng đầy ý nghĩa từ những bức ảnh sẽ góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, nơi mà giá trị của sự thật, của cái đẹp và của lòng nhân ái được tôn vinh.
Trong cuốn sách "Điều giản dị" Vũ Huyến đã nêu lên một khái niệm sâu sắc và tinh tế về tính giản dị. Ông cho rằng, giản dị có thể được diễn đạt bằng nhiều cách nói hoa mỹ, với những trang viết dài và hoành tráng. Hơn nữa, tác giả còn nhấn mạnh rằng, giản dị nhiều khi chỉ là sự im lặng. Trong nhiếp ảnh, đôi khi một bức ảnh không cần nhiều lời để diễn đạt, mà chính sự im lặng của hình ảnh lại nói lên tất cả. Nó để người xem tự mình cảm nhận, suy ngẫm và tìm thấy ý nghĩa sâu xa. Sự im lặng trong bức ảnh có thể làm nổi bật những chi tiết nhỏ nhặt mà chúng ta thường bỏ qua trong cuộc sống hàng ngày. Đó có thể là ánh mắt của một người già, nụ cười của một em bé, hay sự tĩnh lặng của một khung cảnh quê hương. Những khoảnh khắc đó, dù không nói ra nhưng vẫn lấp lánh vẻ đẹp giản dị và sâu lắng. Qua lời nói này, Vũ Huyến muốn truyền tải rằng: Giản dị không phải là sự thiếu thốn, mà ngược lại, đó là một sự tối giản một cách tinh tế, nhưng vẫn đầy đủ và ý nghĩa. Giản dị có thể xuất hiện trong cách chúng ta giao tiếp, cách chúng ta sống và thậm chí là cách chúng ta thể hiện nghệ thuật. Điều này phản ánh sự chân thật và gần gũi trong cách tiếp cận cuộc sống và nghệ thuật của Vũ Huyến. Vẻ đẹp thực sự không nằm ở sự cầu kỳ hay phức tạp, mà trong những điều bình dị, mộc mạc nhất. Chính những điều này mới thực sự đọng lại sâu sắc trong lòng người và có thể gợi lên những cảm xúc chân thành nhất.
Qua cuốn sách "Điều giản dị" và các tác phẩm ảnh của mình, Vũ Huyến khéo léo thể hiện triết lý sống và nghệ thuật của mình, nhấn mạnh rằng chúng ta không cần phải tìm kiếm những gì cao xa, mà chỉ cần trở về với sự chân thật và giản dị từ những điều bình thường nhất và ông mong muốn truyền tải một giá trị cốt lõi: Vẻ đẹp chân thật và ý nghĩa sâu sắc của những điều giản dị trong cuộc sống và đáng trân trọng trong những khoảnh khắc bình thường nhất, đến những khoảnh khắc im lặng đầy ý nghĩa. Vũ Huyến không chỉ chụp ảnh để ghi lại vẻ đẹp thị giác mà còn để phản ánh giá trị nhân văn, tình người và sự chân thật. Ông nhấn mạnh rằng:“Nhiệm vụ của một nhiếp ảnh gia không chỉ là ghi lại những hình ảnh đẹp mắt, mà còn phải đóng vai trò như một người giám sát xã hội, phát hiện và ngợi ca những việc làm tốt để khuyến khích học hỏi, cũng như chỉ ra những điều chưa tốt để cải thiện”. Chính sự gần gũi, giản dị nhưng tinh tế trong cách tiếp cận và thể hiện nghệ thuật qua từng bức ảnh đã tạo nên sức cuốn hút và giá trị của tác phẩm của Vũ Huyến. Thông điệp của ông là một lời nhắc nhở rằng: Chúng ta không cần tìm kiếm xa xôi để thấy vẻ đẹp, mà nó hiện diện ngay trong những điều giản dị, bình dị nhất quanh ta. Đây chính là giá trị "Điều giản dị" mà Vũ Huyến mong muốn truyền tải qua những tác phẩm nhiếp ảnh của mình./.
