Nhiếp ảnh và ngọn Cờ Quyết chiến Quyết thắng ở mặt trận Điện Biên Phủ năm 1954

Chu Chí Thành|11:48 07/05/2021

Mọi người đều biết bức ảnh Lá cờ Quyết chiến Quyết thắng phất cao trên nóc hầm De Castries của nhà nhiếp ảnh Triệu Đại đã đi vào lịch sử như một mốc son, một biểu tượng chiến thắng chủ nghĩa thực dân của nhân dân Việt Nam và của phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Báo chí cũng ghi nhận, người phất lá cờ vào chiều 7/5/1954 báo hiệu chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng là Trung đội trưởng Lại Văn Thinh, đơn vị xung kích của Trung đoàn Thủ đô. Nhưng người cắm lá cờ luân chuyển này lần đầu tiên trên đồi Him Lam là ai thì chưa thống nhất, có báo viết là Tiểu đội trưởng Trần Can, có báo viết là Tiểu đội trưởng Nguyễn Hữu Oanh (một thời gian dài nhầm là Trần Oanh). Và lá cờ ấy còn xuất hiện ở những nơi nào nữa trong suốt chiến dịch, thì ít người để ý. Vấn đề này xin dành cho các nhà sử học.

Còn chúng tôi, dưới góc độ nhiếp ảnh, chỉ xin nói đến tính tài liệu, tính lịch sử và niềm kiêu hãnh của những người lính trong các bức ảnh giương cao cờ Quyết chiến Quyết thắng ở trận đánh này. Khi chúng ta sắp xếp những bức ảnh ấy kề bên nhau, thì những câu hỏi, những ý tưởng thú vị đã nảy sinh. Ngọn cờ ấy có sứ mệnh gì, có sức mạnh gì trong cuộc thi đua giết giặc lập công? Và vì sao các nhà nhiếp ảnh mặt trận không ngại hy sinh, luôn luôn theo sát để chụp được ngọn cờ vinh quang đó mỗi khi nó xuất hiện? Từ bức ảnh đầu tiên phất cờ trên đồi Him Lam, đến bức ảnh cuối cùng cờ được phất trên nóc hầm De Casteris do một người chụp hay nhiều người chụp? Trong tay chúng tôi có 5 bức ảnh về cờ, thì bức ảnh cờ cuối cùng là của Triệu Đại, còn 4 ảnh khác không rõ tác giả. Cùng đi Điện Biên Phủ với Triệu Đại, ngành Nhiếp ảnh có Nguyễn Đình Ưu, Đinh Ngọc Thông, ngành Điện ảnh có Nguyễn Hồng Nghi, Nguyễn Tiến Lợi, Nguyễn Đăng Bẩy..v.v... nhưng trong các vị này, không có ai nhận những bức ảnh cờ Quyết chiến Quyết thắng là của mình. Xét theo phương thức loại trừ, hệ quả có lẽ sẽ là của Triệu Đại. Nhưng chưa đủ bằng chứng, chúng tôi không dám kết luận. Vậy bạn đọc nào biết và có căn cứ, xin cung cấp thêm thông tin.

Các nhà quay phim, chụp ảnh tại mặt trận Điện biên Phủ chụp ảnh Lưu niệm khi quân ta toàn thắng.
(Ảnh do nhà quay phim Nguyễn Tiến Lợi cung cấp)

Để người xem dễ hình dung về quá trình luân chuyển của ngọn cờ tại chiến dịch Điện Biên Phủ, chúng tôi cung cấp cho bạn đọc một số bức ảnh được lưu giữ ở Phòng Tư liệu - Ban Biên tập ảnh - Thông tấn xã Việt Nam và ảnh trong bản in số 1 & số 2 Báo Hình ảnh Việt Nam (số đặc biệt về chiến thắng Điện Biên Phủ, xuất bản tháng 10 & tháng 12/1954), được lưu giữ ở Thư viện Quốc gia Hà Nội để bạn đọc tham khảo.

Ảnh 1 (VNTTX phát)

Ảnh 1 (VNTTX phát): Đây là cận cảnh Đồi Him Lam, vào thời điểm sau khi 40 khẩu pháo cỡ 70 - 120 ly của quân đội ta trút đạn xuống đồn địch, mở màn chiến dịch Điện biên Phủ ngày 13/03/1954. Ảnh ghi được một thực tế tương phản: Khói đạn chưa tan, đối phương chết la liệt, đối lập với cảnh quân ta thừa thắng xông lên, băng qua xác giặc, truy kích tiếp các ổ đề kháng. Hình ảnh anh bộ đội chân đất, chao mờ nhẹ đang tiếp nối theo đồng đội ở phía trước toát lên khí thế mãnh liệt, tinh thần chiến đấu ngoan cường, làm chủ hoàn toàn chiến trường của quân ta. Đây là một trong những bức ảnh chiến đấu tại trận rất thực, rất xuất sắc của chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ (phim có ký hiệu BK. 1570 do TTXVN đã lưu giữ 67 năm).

Ảnh 2, ký hiệu BK.1515 (VNTTX phát)

Ảnh 2, ký hiệu BK.1515 (VNTTX phát): Toàn cảnh chiến thắng Him Lam. Ảnh chụp trực tiếp, nối ghép bằng 2 phim quét ngang (máy ảnh năm đó còn thô sơ, không thể chụp toàn cảnh (panorama) khi đứng gần đối tượng bằng một lần bấm máy). Bấm máy 2 lần thu được toàn cảnh khu vực trận địa, ghép không lệch... đấy là sự sáng tạo của nhà nhiếp ảnh tài ba gặp khó về kỹ thuật, nhưng lại may mắn chớp được khoảnh khắc có một không hai. Nhờ vậy mà ngày nay chúng ta được tận mắt nhìn rõ một không gian rộng của trận địa và núi đồi san sát kéo dài, có cả các chiến sĩ phất cờ, các chiến sĩ vận động trong chiến hào và xác lính Pháp nằm bên sườn lô cốt ẩn hiện dưới nhiều đám khói nghi ngút. Đây là một bản trường ca bi tráng về chiến tranh, bất cứ người xem ảnh nào cũng phải lặng mình đi, hoặc rung lên bởi sự tàn khốc ám ảnh. Nó là lời kết án, hơn cả lời kết án đối với chủ nghĩa thực dân. Đây cũng là một bức ảnh hiếm thấy trong chiến tranh ở nước ta và các nước trên thế giới vào những năm 50 của thế kỷ trước.

Ảnh 3 (NSNA Triệu Đại cung cấp)

Ảnh 3: Bức ảnh này được chụp lại từ Báo Hình ảnh Việt Nam số 02, tháng 12/1954. Ảnh cho thấy khu vực cầu Mường Thanh còn ngổn ngang dù trắng của phía quân đội Pháp phủ dưới chân cầu. Bộ đội ta đang cấp tập từ chân cầu lên mặt đường, vượt cầu để đánh vào trung tâm. Nhà nhiếp ảnh đã kịp thời ghi lại cảnh tượng này, đúng lúc khi ngọn cờ vừa chớm tới đầu cầu. Bức ảnh này được chụp trước bức ảnh Bộ đội vượt cầu Mường Thanh, nó nằm trong chuỗi ảnh ở khu vực cầu Mường Thanh của Triệu Đại (Ảnh này trong báo Hình ảnh Việt Nam năm 1954 không có tên tác giả, nhưng có tờ báo khác sau này ghi: Ảnh Triệu Đại). Điều này có thể lý giải được, vì trước đây có quan niệm những tài liệu này được công hữu hóa, là tài sản quốc gia, nên không cần ghi tên tác giả. Những năm gần đây có luật sở hữu trí tuệ thì mọi người mới để ý tới tác giả và tác quyền. Do đó người ta biết đấy là ảnh của ai thì ghi tên người đó và kèm theo là chút ít tiền nhuận ảnh cho đúng luật.

Ảnh 4. BK.1577 (VNTTX phát)

Ảnh 4. BK.1577 (VNTTX phát): Ngọn cờ xuất hiện tại sân bay Mường Thanh. Phía trước ảnh, hàng rào dây thép gai đã bị đạn pháo hất tung xuống giao thông hào. Chiếc máy bay phía sau nằm chết dí trên đường băng. Tuy ảnh không sáng đanh, nhưng lại rất có hồn, bố cục chặt chẽ, người cầm cờ và ngọn cờ rất động, trong tư thế xung phong lao lên phía trước, các chiến sĩ đều tay súng lăm lăm tiến lên.

Có thể hình dung, hai ảnh vác cờ xung phong 3 và 4 là gạch nối của ảnh 2- Phất cờ trên đồi Him Lam và ảnh 5-Phất cờ trên nóc hầm De Casteris. Và chúng ta có thể tạm suy luận đây là chặng đường tiến bước của lá cờ từ ngày 13/03 đến ngày 07/05/1954.

Ảnh 5: (VNTTX phát)

Ảnh 5: (VNTTX phát): Gần bảy mươi năm nay, bức ảnh này được sử dụng nhiều nhất, nó trở thành biểu tượng của Điện Biên Phủ huy hoàng. Báo chí trong nước và báo chí nước ngoài hễ nói tới Điện Biên Phủ là người ta lại đưa nó ra cùng những lời bình luận tốt đẹp, cảm phục nhân dân Việt Nam anh hùng, cảm phục quân đội Việt Nam thiện chiến, cảm phục tài chiến lược chỉ đạo cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cảm phục tài thao lược ứng phó linh hoạt của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Bức ảnh này cùng series 9 ảnh khác của Triệu Đại về Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đem lại cho ông Giải thưởng Nhà nước, năm 2001. Có lẽ chúng ta và tác giả hoặc chưa sưu tầm đủ, hoặc chưa cảm nhận hết giá trị lớn lao sự nghiệp nhiếp ảnh chiến tranh của Triệu Đại, trong đó có bộ sử thi bằng ảnh phong phú, quý hiếm về Điện Biên Phủ. Thiết nghĩ, kho tàng ảnh chống ngoại xâm vô giá của Triệu Đại có tầm vóc hoàn toàn xứng đáng đứng trong Giải thưởng Hồ Chí Minh và ngang vai với bất cứ nhà nhiếp ảnh chiến tranh vĩ đại nào trên thế giới cùng thời với ông. Triệu Đại xứng đáng được như vậy./.

Theo vapa.org.vn

Link bài gốcCopy Linkhttp://vapa.org.vn/vapa/nhiep-anh-va-ngon-co-quyet-chien-quyet-thang-o-mat-tran-dien-bien-phu-nam-1954-post7245.html

Copy Link

Link đã được copyhttp://vapa.org.vn/vapa/nhiep-anh-va-ngon-co-quyet-chien-quyet-thang-o-mat-tran-dien-bien-phu-nam-1954-post7245.html

(0) Bình luận

Xếp theo:

Nổi bật Tạp chí Nhiếp ảnh & Đời sống

Du lịch Bình Dương liên kết và phát triển

(NADS) - Bình Dương không chỉ là một tỉnh phát triển kinh tế đô thị, công nghiệp dịch vụ. Là tỉnh có bề dày lịch sử,...

23/04/2024
Lễ ký kết hợp tác triển khai Liên hoan Nhiếp ảnh Quốc tế TP Hồ Chí Minh lần thứ 2 và phát động cuộc thi ảnh Quốc tế lần thứ 3

(NADS) - Chiều 22/4, tại văn phòng của Hội Nhiếp ảnh TP Hồ Chí Minh (TP. HCM) đã diễn ra lễ ký kết hợp tác giữa Hội...

23/04/2024
Hà Tĩnh khai mạc mùa du lịch biển năm 2024

(NADS) - Tối 21/4, tại Quảng trường Hồ Tùng Mậu, thuộc khu du lịch Thiên Cầm (thị trấn Thiên Cẩm, huyện Cẩm Xuyên), UBND...

22/04/2024
Nhóm sinh viên trẻ giải mã trang phục diễn xướng Hầu Đồng với "36 nét Ngài"

(NADS) - Với khao khát được tìm hiểu các giá trị truyền thống và thể hiện tình yêu văn hóa dân tộc, tối ngày 13/04,...

22/04/2024
70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ: Vang mãi bản hùng ca thời đại

(NADS) - Tự hào về thế hệ cháu con hôm nay được sống trong hòa bình, ấm no hạnh phúc, được có những cuộc trải nghiệm...

20/04/2024
Biển Cửa Lò chào hè 2024

(NADS) - Trải qua 117 năm hình thành địa danh du lịch và 30 năm xây dựng phát triển, thị xã Cửa Lò đang từng bước chuyển...

20/04/2024
"Những người hùng thầm lặng" bám trụ ngày đêm để bảo vệ rừng Tây Nguyên

(NADS) - Những cuộc tuần tra ngày đêm giữa rừng già Tây Nguyên không chỉ đơn thuần là nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng...

19/04/2024
Khai mạc Triển lãm ảnh "Tổ quốc bên bờ sóng" tại Lào

(NADS) - Chiều 18/4, tại Thủ đô Viêng Chăn - Lào, nhân dịp Tết cổ truyền Bun Pi May của Lào, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt...

18/04/2024
Bình Dương tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương

Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương nhằm tưởng nhớ công lao dựng nước và giữ nước của các Vua Hùng. Là dịp diễn ra các hoạt động chào...

18/04/2024
Về với Nghi Xuân cổ và kim....

(NADS) - Nghi Xuân, Hà Tĩnh là một vùng đất có đầy đủ ba yếu tố núi, sông và biển, tạo nên một vùng quê non nước hữu...

18/04/2024
Hội Chiến sĩ thành cổ Quảng Trị năm 1972 với nhiều hoạt động tri ân, uống nước nhớ nguồn

Cuộc chiến đấu 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị (28/6/1972 - 16/9/1972) là một trong sự kiện tiêu biểu thể hiện...

18/04/2024
Kết quả thi ảnh vòng quốc tế lần thứ 6 “Romanian Grand Circuit - Spring 2024” tại Romania.

Tổ chức cuộc thi do Varadinum Foto Club Oradea cộng hòa Romania, dưới sự bảo trợ của FIAP (số: 2024/240-241-242-243),...

18/04/2024
Quê hương Tổng Bí thư Trần Phú đổi thay từng ngày

(NADS) - Huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh vùng đất gắn liền với tên tuổi vị lãnh tụ Trần Phú đang khởi sắc từng ngày với...

17/04/2024
Số lượng tác phẩm dự Giải Báo chí quốc gia cao kỷ lục

(NADS) - Ngày 16/4, tại Hà Nội, Hội đồng Giải Báo chí quốc gia - Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức khai mạc vòng sơ khảo...

17/04/2024
Nghệ An khánh thành tượng V.I.I Lê-nin tại thành phố Vinh

(NADS) - Sáng 16/4, tại thành phố Vinh, hai tỉnh Nghệ An và tỉnh Ulyanovsk (Liên bang Nga) tổ chức lễ tiếp nhận và khánh...

17/04/2024