NSNA Phan Thoan - Tác giả bức ảnh “O du kích nhỏ” qua đời

Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Phan Thoan (Bút danh: Phan Tuất) sinh ngày 11/11/1924 tại làng Tường Vinh, xã Đức Thủy (nay là xã Lâm Trung Thủy, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.

Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Phan Thoan nguyên là Cán bộ văn hóa nghệ thuật Ty Văn hóa Tỉnh Hà Tĩnh; Hội viên Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam; Hội viên Hội liên hiệp VHNT Hà Tĩnh.

Nghệ sĩ từng được trao Huy chương Vì sự nghiệp VHNT Việt Nam; Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007; Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhất;  Đảng viên 72 năm tuổi Đảng; Huy chương Vàng Triển lãm ảnh Quốc tế trong Đại hội liên hoan thanh niên và sinh viên thế giới lần thứ IX tổ chức ở Xôphia, Bungari, năm 1968. 

“O du kích nhỏ” là một tác phẩm nổi tiếng của Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Phan Thoan, thực hiện vào ngày 21/9/1965, hình ảnh một nữ dân quân có vóc dáng nhỏ bé đang cầm súng áp giải một viên phi công Mỹ to lớn đang cúi đầu. Tác phẩm được tác giả chụp trong bối cảnh Không quân Mỹ oanh tạc dữ dội miền Bắc Việt Nam. 

Trong thời điểm đó, bức ảnh đã gây được tiếng vang rất lớn trong dư luận Việt Nam và được coi là nguồn động viên cho cuộc chiến đấu của quân đội và nhân dân miền Bắc Việt Nam chống lại chiến tranh phá hoại của Không quân Mỹ.

Hai nhân vật trong bức ảnh là nữ du kích Nguyễn Thị Kim Lai (lúc đó 17 tuổi, trú xã Phú Phong, Hương Khê, Hà Tĩnh) và phi công Mỹ William Andrew Robinson (22 tuổi).

Lúc đầu tác giả đặt tên cho bức ảnh là “Uy thế không lực Hoa Kỳ”, về sau bức ảnh có những cái tên khác nhau như “O du kích nhỏ”, “Giải giặc lái Mỹ” hay “O du kích nhỏ và tên giặc lái Mỹ”.

Năm 1966, khi xem bức ảnh "O du kích nhỏ" được trưng bày trong Triển lãm ảnh toàn quốc, nhà thơ Tố Hữu đã viết bốn câu thơ:

Năm 1967, bức ảnh được đưa lên tem thư của Bưu điện Việt Nam nhân dịp máy bay thứ 2.000 của Mỹ bị bắn rơi ở miền Bắc. Con tem này đã được gửi đi 167 nước, gồm cả Mỹ.

----------------------

Nghệ sĩ Nhiếp ảnh PHAN THOAN
Sinh năm: 1924
Quê quán: xã Đức Thủy, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh
Thường trú: số 10, tổ 11, phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội
Hội viên Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam
Hội viên Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Tĩnh

Sau một thời gian lâm bệnh, do tuổi cao sức yếu nghệ sĩ Phan Thoan đã từ trần hồi 0 giờ 30 phút ngày 08/12/2020. Hưởng thọ 97 tuổi.

Lễ viếng được tổ chức:06h30 đến 08h30, thứ bảy, ngày 12/12/2020 tại Nhà tang lễ Bệnh viện 354 (số 120, Đốc Ngữ, Quận Ba Đình, Hà Nội).
Lễ truy điệu:lúc 08h30cùng ngày. Hỏa táng tại Đài hóa thân Hoàn Vũ, Hà Nội. An táng tại nghĩa trang quê nhà.

Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống trân trọng chia buồn cùng toàn thể gia quyến và thông báo đến độc giả.