Địa danh Thanh Tiên có từ lâu đời và trải qua nhiều lần chia tách, thay đổi về địa giới hành chính, tên gọi, vào thời nhà Nguyễn, từ năm Minh Mệnh thứ 7 (1826), xã Thanh Tiên ngày nay thuộc xã Tiên Hội, tổng Cát Ngạn, huyện Thanh Chương, phủ Anh Sơn xưa. Nơi đây, chi bộ Đảng được thành lập khá sớm vào ngày 04/4/1930 mang tên Chi bộ Tiên Hội, trực tiếp lãnh đạo phong trào đấu tranh chống cường hào, thực dân Pháp trong cao trào Xô viết – Nghệ Tĩnh và đấu tranh giành chính quyền năm 1945. Sau Cách mạng Tháng Tám, qua 2 lần sáp nhập, hợp nhất và đổi tên, đến ngày 23/3/1954, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến hành chính tỉnh Nghệ An có quyết định phân chia đơn vị hành chính xã, Thanh Tiên chính thức ra đời cho đến ngày nay.
Kể từ ngày thành lập xã đến nay, trong từng giai đoạn lịch sử với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng khác, Đảng bộ và nhân dân Thanh Tiên luôn đồng lòng kề vai, sát cánh cùng toàn Đảng, toàn quân, toàn dân cả nước thực hiện nhiều cuộc cách mạng của dân tộc. Đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, vừa chi viện sức người, sức của cho chiến trường, Thanh Tiên vừa là địa bàn trọng điểm bắn phá của đế quốc Mỹ nhằm cắt đứt con đường huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam từ miền Bắc. Trước sự bắn phá ác liệt của đế quốc Mỹ, nhân dân Thanh Tiên không hề nao núng, đã cùng nhân dân các xã lân cận phối hợp với các đơn vị đóng quân hiệp đồng chiến đấu bắn trúng 5 chiếc máy bay, trong đó đã bắn rơi tại chỗ máy bay F105, bắt sống 1 phi công Mỹ.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, xã đã có 1384 lượt người con ưu tú lên đường Bảo vệ Tổ quốc (BVTQ); 1536 lượt người tham gia dân công hỏa tuyến; 150 tham gia TNXP; 172 liệt sĩ, 99 thương bệnh binh, 1335 đối tượng chính sách; 9 cán bộ tiền khởi nghĩa và lão thành cách mạng; 13 bà mẹ Việt Nam anh hùng. Được Đảng và Nhà nước khen thưởng 4200 Huân huy chương các loại cho tập thể và cá nhân; Xã được tặng thưởng Huân chương chiến công hạng Ba; Huân chương kháng chiến hạng Ba; Bốn năn liên lục (1969-1972) được công nhận đơn vị Quyết thắng. Vinh dự năm 2023 được tặng danh hiệu cao qíu Anh hùng LLVTND.
Phát huy Truyền thống cách mạng trong kháng chiến, trong sự nghiệp đổi mới Đảng bộ chính quyền và các tầng lớp nhân dân đã đoàn kết, nêu cao ý chí tự lực, tự cường, khơi dậy các nguồn lực vượt qua khó khăn thử thách, khắc phục hậu quả sau chiến tranh, xây dựng và phát triển quê hương ngày càng giàu mạnh. Trong 3 năm (2021 - 2023), Thanh Tiên huy động gần 87 tỷ đồng xây dựng nông thôn mới nâng cao; trong đó nội lực của nhân dân cùng con em xa quê, các nhà hảo tâm đóng góp gần 18 tỷ đồng. Hiện 100% đường xã với hơn 12 km được nhựa hoặc bê tông, gắn hệ thống mương thoát nước, điện chiếu sáng, cây xanh. Đường xóm, liên xóm, liên gia với tỷ lệ bê tông hơn 94%, tương đương hơn 37 km; trong đó có 96% tuyến với hơn 34 km đi qua khu dân cư có điện chiếu sáng, 12 km trồng cây xanh. Hệ thống giao thông nội đồng, thủy lợi được nâng cấp, đáp ứng nhu cầu sản xuất nông nghiệp theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Đời sống văn hóa, tinh thần, y tế, giáo dục không ngừng phát triển. Chất lượng giáo dục toàn diện, chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường từng bước được chẩn hóa. Hiện cả ba trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở đều đạt chuẩn quốc gia; trong đó trường tiểu học đạt chuẩn mức độ 2.
Trong quá trình xây dựng nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao, cấp ủy, chính quyền ở địa phương chú trọng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Xã đã nỗ lực trong việc đẩy mạnh phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, ngành nghề, dịch vụ. Gồm sản xuất gạch; mộc dân dụng; cơ khí; sửa chữa ô tô, xe máy; dịch vụ vận tải; các đại lý tạp hóa; vật liệu xây dựng; sapa làm đẹp; may mặc thời trang… Nhờ đó, thu nhập bình quân từ 42,8 triệu đồng/người năm 2020, tăng lên 55,67 triệu đồng/người trong năm 2023 và tỷ lệ hộ nghèo theo đó giảm xuống còn 1,8% cuối năm 2023. Toàn xã có 7/7 xóm xây dựng được khu vui chơi, dụng cụ thể dục, thể thao ngoài trời dành cho mọi lứa tuổi, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, thể thao của nhân dân. Hàng năm, các dịp lễ, tết, địa phương đều tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao từ xóm đến xã; tổ chức thành lập, duy trì các câu lạc bộ dân ca ví giặm, câu lạc bóng chuyền hơi, bóng đá, dân vũ… góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân.
Kỷ niệm 70 năm thành lập xã đón nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và danh hiệu Anh hùng LLVTND đảng bộ, chính quyền và các tần lớp nhân dân Thanh Tiên phấn khởi, tự hào quyết tâm xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh. Đặc biệt trong giai đoạn 2025 – 2030 tập trung xây dựng xã đạt nông thôn mới kiểu mẫu.
