Nghề săn cá thòi lòi

Cà Mau là vùng đất ngập mặn nên có rất nhiều chủng loài thủy hải sản phong phú. Trong đó, cá thòi lòi là loài động vật lưỡng cư, có thể trườn trên nước, bò nhanh trên mặt đất, thậm chí leo cây. Chúng sinh sống nhiều ở vùng đất ngập mặn, bùn lầy ven biển. Loài cá này có da xù xì và hai mắt lồi to trên chóp đầu và đặc biệt là hai chiếc vây tựa như hai cánh tay giúp chúng trườn dễ dàng trên đất bùn. Chúng được tổ chức sinh vật thế giới xem là một trong sáu loài vật “kỳ lạ nhất hành tinh”.

Ông Nguyễn Văn Bá làm xà di bằng lá dừa nước truyền thống

Cá thòi lòi rất nhanh và tinh ranh, chúng kiếm mồi trên mặt nước và sống ở những hang sâu, có nhiều ngách. Chúng thường làm hang ở những nơi hiểm hóc như kẹt rễ đước, mắm, lùm ô rô… Ai đã từng nghe đến loài cá dị hình này thì khi tận mắt chứng kiến cảnh chúng đi lại, chạy nhảy, thậm chí leo lên cây đều phải trầm trồ.

Đi săn cá thòi lòi

Trước đây, người dân Đất Mũi Cà Mau muốn bắt được cá thòi lòi phải làm xà di. Xà di được làm bằng lá dừa nước, lấy chừng chục miếng lá dừa nước đan lại với nhau rồi cuốn thành hình miệng phễu. Khi kết lá dừa nước xong rồi một đầu bẻ cúp lại làm thành hom, tựa như chiếc lọp còn đầu kia túm lại, để khi cá trui vào là không thể ra được.

Khi thủy triều xuống cá thòi lòi vào hang trú ẩn

Ông Nguyễn Văn Bá một lão nông tại ấp Ông Định, xã Phan Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau kể lại, cách bắt cá phổ biến nhất và hiệu quả nhất vẫn là dùng xà di. Khi thủy triều vừa rút xuống, miệng hang cá thòi lòi lộ ra. Người ta đặt những chiếc xà di vào miệng hang, chờ khi nước lên cá ra ngoài kiếm ăn, sẽ tự động chui vào những chiếc xà di này mà không thể ra được. Nhưng hiện nay người dân nơi đây tạo mọi cách bắt khác nhau như xà di làm bằng lưới, soi đèn bắt vào ban đêm.v.v.

Cách đặt xà di để bát cá thòi lòi

Soi bắt cá thòi lòi vào ban đêm

Hiện nay, tại các điểm dừng chân ở khu vực Đất Mũi phục vụ cho du khách đều có đặc sản từ cá thòi lòi và được chế biến bằng nhiều món ăn khác nhau như: kho tiêu, nướng muối ớt, nấu canh chua cơm mẻ… Mỗi món ăn có một hương vị đặc trưng riêng, nhưng đối với cá thòi lòi thì sẽ khiến du khách đến đây thưởng thức một lần rồi nhớ mãi. Nhưng ngon nhất vẫn là cá thòi lòi nướng muối ớt, khi thưởng thức ăn kèm với vài loại rau rừng, thì đúng điệu “cây nhà lá vườn”. Món ăn cá thòi lòi hiện nay trở thành điểm nhấn và thương hiệu của văn hóa ẩm thực rất riêng biệt của điểm đến du lịch Cà Mau.

Cá thòi lòi nướng muối ớt món ăn độc đáo, có một hương vị đặc trưng riêng

Ông Lê Văn Tỵ, Chủ trạm dừng chân Tư Tỵ, ấp Tam Hiệp, xã Phan Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau cho biết, cá thòi lòi được đánh giá là một trong những sản vật đặc biệt của vùng rừng ngập mặn Cà Mau. Người dân bản xứ thì xem đây là nguồn thực phẩm chính góp phần làm phong phú thêm bữa cơm hằng ngày và cũng là món ăn đặc sản cho khách phương xa khi đến với vùng đất này. Đây còn là một trong những loại hình du lịch văn hóa độc đáo, thu hút hàng triệu lượt du khách mỗi năm.