Làng nghề mành trúc Tân Thông Hội - Sự linh hoạt và sáng tạo trong bối cảnh thách thức

Làng nghề mành trúc Tân Thông Hội - Sự linh hoạt và sáng tạo trong bối cảnh thách thức

Bài: Hoàng Tuấn - Ảnh: Nguyễn Văn Tuấn|14:55 29/02/2024

(NADS) - Làng nghề mành trúc Tân Thông Hội, một điểm đặc sắc tại xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi, TP. HCM, vẫn giữ vững giá trị quan trọng là nguồn thu nhập và đại diện hình ảnh văn hóa Việt Nam ra thế giới, mặc dù không còn nhộn nhịp như thời kỳ hoàng kim.

z5194506988508_fd666a7f7f3089cc1002720c863e22d9.jpg
Nghề mành trúc không giống như nghề khác ít công đoạn, có thể làm một người mà nghề này đòi hỏi phải có nhiều người làm, nên khi phát triển nghề ra thì sẽ có nhiều người đến cùng làm, làm theo nhiều công đoạn khác nhau như xỏ dây, giựt giàn, lên khung, sơn cảnh...

Hình thành hơn 50 năm, làng nghề này đã trải qua giai đoạn phát triển mạnh mẽ vào thập kỷ 80. Thời kỳ Tết vẫn là thời điểm bán chạy nhất, khiến nhiều hộ gia đình chuyển đổi thành cơ sở sản xuất mành trúc. Xuất khẩu sản phẩm ra nhiều quốc gia, như Nhật Bản, Anh, Mỹ, đã tạo nên một dấu ấn quan trọng trong ngành nghề này.

Theo thống kê hiện nay làng nghề mành trúc Tân Thông Hội: có 05 cơ sở sản xuất, kinh doanh mành trúc và có khoảng 400 hộ gia công mành trúc cho các cơ sở này. Những người thợ làm mành chủ yếu là phụ nữ lớn tuổi, làm việc kết hợp giữa sản xuất mành trúc và công việc nội trợ.

z5194533065982_30a0898f75ecb6a29390ea7ae6bb14de.jpg
Làm mành trúc tưởng đơn giản nhưng lại không đơn giản bởi những công đoạn dù nhỏ nhặt nhất vẫn đòi hỏi sự tỉ mỉ công phu của người thợ ở giai đoạn gia công thô.

Quy trình sản xuất mành trúc tại làng này hoàn toàn thủ công, từ cắt trúc, gọt vỏ, xâu, kết, sơn, đến vẽ. Thách thức đến từ sự thu hẹp thị trường do sự xuất hiện của sản phẩm thay thế từ nhựa. Nhưng để thích ứng, người thợ đã sáng tạo trong cách pha màu sơn, hình ảnh và thậm chí làm thêm các chi tiết để tạo ra những sản phẩm mới mẻ, thu hút và chất lượng.

z5194514002875_e5530fa2d8c57a7091032599892aef4d.jpg
Ðể có được tấm mành trúc đạt yêu cầu của những thị trường khó tính thì phải trải qua hàng chục công đoạn phức tạp. Ban đầu, những nhánh trúc được chọn và cắt thành đoạn nhỏ dài chừng 6 cm, trộn với cát và đưa vào lò quay để bỏ hết lớp lụa bên ngoài, rồi đem ngâm trong nước hồ chống mối mọt, đem ra phơi nắng hoặc sấy ở nhiệt độ 70 đến 800 C.

Làng nghề mành trúc Tân Thông Hội linh hoạt điều chỉnh với thị trường thông qua sự sáng tạo màu sơn, hình ảnh và chi tiết. Những sản phẩm mới mang đậm nét đẹp cổ truyền nhưng vẫn hiện đại, đang nhận được sự ưa chuộng từ thị trường.

z5194507899688_4a8732b97b51ddfd481d0ee6b10c9ada.jpg
Trúc khô sẽ được xâu lại với nhau thành từng dây bằng những sợi kẽm rồi treo kết thành mành. Ðây là công đoạn rất quan trọng, đòi hỏi người thợ phải quan sát thật kỹ để các dây khâu được đều. Vô trúc là công đoạn đòi hỏi cả sức khỏe và sự khéo léo của người thợ. Ở công đoạn này, người thợ lồng những chiếc mành trúc đã được dệt vào trục rồi dùng kìm xoay các sợi kẽm làm sao cho thật chắc. Phải là người quen tay, có kinh nghiệm mới làm được, bởi nếu siết chặt quá dây sẽ bị cứng, còn lỏng quá mành sẽ bị xệ.

Mặc đối mặt với những thách thức như thiếu lao động trẻ và tăng giá nguyên liệu, làng nghề vẫn duy trì hoạt động, mang lại thu nhập ổn định và cơ hội việc làm cho cộng đồng. Đóng góp lớn trong việc tạo ra công ăn, việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương và đồng thời đưa hình ảnh văn hóa Việt Nam ra thế giới.

z5194507647226_db597b8c8298a7541547f592d2b63c27.jpg
Ðể vẽ, người thợ dùng một miếng xốp thấm sơn và thể hiện chi tiết trang trí lên mành trúc. Nhìn tưởng chừng đơn giản nhưng đòi hỏi người thợ phải có tay nghề, kinh nghiệm, biết xử lý từng nét chấm phá một cách tinh tế, sống động… Tranh mành trúc có nhiều chủ đề thể hiện tùy theo yêu cầu khách hàng như phong cảnh, chân dung… nhưng tinh tế và không kém phần sống động.
z5194518556212_7173f04d435ffea42653caf8b1604451.jpg
Sau khi lên màu hoàn chỉnh, các bức tranh này sẽ được đưa qua khu vực kiểm hóa một lần nữa rồi mới được đóng gói và xuất hàng. Trong nghề làm mành trúc, mỗi người thợ sẽ đảm nhận một công đoạn khác nhau. Do vậy, rất nhiều lao động là phụ nữ lớn tuổi, nội trợ cũng tham gia vào các công đoạn làm mành ngay tại nhà.

Sở Công thương TP. HCM đánh giá cao đóng góp của làng nghề mành trúc Tân Thông Hội, cũng như các làng nghề khác, trong việc phát triển kinh tế-xã hội. Chứng minh rằng mô hình làng nghề tiểu thủ công nghiệp đang hiệu quả trong cộng đồng, từ việc thu hút nguồn lao động đến giải quyết vấn đề nghèo đói.


(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Nhiếp ảnh & Đời sống
Làng nghề mành trúc Tân Thông Hội - Sự linh hoạt và sáng tạo trong bối cảnh thách thức
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO