ĐBQH Trần Thị Thu Đông đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT đối với các văn nghệ sĩ của tất cả chuyên ngành văn học, nghệ thuật

Như chúng ta đã biết, hoạt động văn học, nghệ thuật ở nước ta bao gồm 9 chuyên ngành: Văn học, Sân khấu, Mỹ thuật, Nhiếp ảnh, Kiến trúc, Âm nhạc, Điện ảnh, Múa và Văn nghệ dân gian. Tuy nhiên, quy định về danh hiệu, giải thưởng, đối tượng, tiêu chuẩn để được xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT dành cho những người hoạt động trong chuyên ngành văn học, nghệ thuật theo Luật hiện hành chỉ có ở 6 chuyên ngành: Điện ảnh, Mỹ thuật, Sân khấu, Âm nhạc, Múa và Văn nghệ dân gian. Còn lại 3 chuyên ngành: Văn học, Kiến trúc, Nhiếp ảnh và soạn giả (thuộc chuyên ngành Sân khấu) không được xét tặng. Nhiều câu hỏi được dư luận đặt ra là: cùng mang đến cho công chúng những giá trị nghệ thuật, thưởng thức sau những nỗ lực sáng tạo và cống hiến nhưng lại không được đánh giá và tặng thưởng như nhau? Tại sao họ cùng là văn nghệ sĩ nhưng có lĩnh vực được xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT có lĩnh vực lại không?

ĐB Trần Thị Thu Đông (Đoàn Bạc Liêu) - Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng: lâu nay Luật hiện hành chỉ xét tặng danh hiệu cho một số đối tượng văn nghệ sĩ, là chưa đánh giá đúng và đầy đủ sự cống hiến của các loại hình VHNT đối với xã hội, nói đúng hơn là đối với sự nghiệp cách mạng, vô tình làm giảm đi sức sáng tạo và sự cống hiến của văn nghệ sĩ.

Tại kỳ họp lần này, ĐBQH Trần Thị Thu Đông đã đề nghị bổ sung xét phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT đối với các văn nghệ sĩ của tất cả chuyên ngành văn học, nghệ thuật bao gồm cả: Văn học, Kiến trúc, Nhiếp ảnh và soạn giả của Sân khấu (những chuyên ngành không được xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT theo Luật hiện hành).

“Tôi cho rằng, việc bổ sung các văn nghệ sĩ của các lĩnh vực nhiếp ảnh, kiến trúc, văn học và soạn giả của lĩnh vực sân khấu là đối tượng để xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú” là rất hợp lý. Bởi lẽ, VHNT ở nước ta hiện nay có 9 chuyên ngành, nhưng trong luật hiện hành chỉ đề cập đến văn nghệ sĩ của 6 chuyên ngành, còn lại 03 chuyên ngành là Nhiếp ảnh, Kiến trúc, Văn học và soạn giả (chuyên ngành Sân khấu) chưa được quy định là chưa hợp lý.

Theo tôi, tất cả những văn nghệ sĩ dù hoạt động ở những chuyên ngành VHNT khác nhau, có thể có tên gọi khác nhau (như họa sĩ, nhạc sĩ, nghệ sĩ nhiếp ảnh, kiến trúc sư, diễn viên, soạn giả, nhà văn...) nhưng đều có chung tên gọi là văn nghệ sĩ. Đây chính là những người có năng khiếu, có tài năng, có cảm thụ đặc biệt để sáng tác, sáng tạo ra những giá trị VHNT. Vì thế, Nghị quyết 23-NQ/TW của Bộ Chính trị về Tiếp tục xây dựng và phát triển VHNT trong thời kỳ mới đã khẳng định “Văn học, nghệ thuật là lĩnh vực rất quan trọng, đặc biệt tinh tế của văn hoá”; “Tài năng văn học, nghệ thuật là vốn quý của dân tộc”; “Chăm lo,… quý trọng và phát huy các tài năng văn học, nghệ thuật là trách nhiệm của toàn xã hội, trước hết là của Đảng, Nhà nước và của các tổ chức trong hệ thống chính trị các cấp”.”

Đi sâu vào phân tích vai trò và tầm quan trọng của từng lĩnh vực văn học, nghệ thuật không được xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT theo Luật hiện hành, ĐBQH Trần Thị Thu Đông phát biểu trước Quốc hội:

“Đối với chuyên ngành Nhiếp ảnh, loại hình này có những nét tương đồng với mỹ thuật, các nghệ sĩ nhiếp ảnh và họa sĩ đều có những cống hiến lớn cho xã hội thông qua các tác phẩm của mình, góp phần tích cực vào việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, giáo dục lòng yêu nước, yêu quê hương, giáo dục chân, thiện, mỹ cho nhân dân. Trong công cuộc giải phóng dân tộc, cả nhiếp ảnh và mỹ thuật đã tham gia phục vụ kháng chiến, góp phần đưa kháng chiến đến thắng lợi. Trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhiếp ảnh tiếp tục cống hiến, đạt hàng ngàn huy chương trong nước và quốc tế, mang vinh quang về cho Tổ quốc; nhưng lĩnh vực mỹ thuật thì được, lĩnh vực nhiếp ảnh thì không được xem xét để tặng các danh hiệu của nhà nước.

Trong kho tàng nghệ thuật nhiếp ảnh của dân tộc, rất nhiều tác phẩm ảnh mà giá trị và ý nghĩa của nó đã gây tiếng vang khắp năm châu như tác phẩm của NSNA Võ An Ninh, Lâm Hồng Long, Đinh Đăng Định, Vũ Ba, Lương Nghĩa Dũng, Lâm Tấn Tài, Lê Minh Trường, Võ An Khánh… Đây là những di sản văn hóa vô giá của dân tộc được đổi lấy bằng tài năng, tâm huyết, lao động nghệ thuật, nhiều khi bằng cả máu của các NSNA, nhà nhiếp ảnh. Do đó, các nghệ sĩ nhiếp ảnh xứng đáng là đối tượng để xét tặng danh hiệu ”Nghệ sĩ nhân dân”, “Nghệ sĩ ưu tú”, nếu đáp ứng đủ các tiêu chí theo quy định.

Trong chuyên ngành Kiến trúc: KTS là chủ thể của một ngành sáng tạo rất đặc biệt, đó là kết hợp giữa nghệ thuật và kỹ thuật để tạo dựng không gian sống vừa an toàn, bền vững, vừa tạo mỹ quan cho con người, nói rộng ra là tạo cái đẹp cho 01 đất nước. Vì thế, lao động của KTS là lao động sáng tạo, mỗi công trình kiến trúc đẹp là một tác phẩm nghệ thuật, nhất là những mô hình kiến trúc mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc và người KTS là nghệ sỹ sáng tạo ra những tác phẩm ấy, góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo đất nước theo hướng văn minh, hiện đại và giàu bản sắc văn hóa.

Do đó, kiến trúc sư cần được bổ sung là đối tượng để được xét tặng danh hiệu “Kiến trúc sư Nhân dân”, “Kiến trúc sư ưu tú” hoặc “Nghệ sĩ Nhân dân”, “Nghệ sĩ Ưu tú”.

Trong chuyên ngành Văn học: Như Quốc hội đã biết, mỗi tác phẩm văn học, nhất là những tác phẩm văn học đạt giải thưởng cao, đã đóng vai trò vô cùng quan trọng vào việc giáo dục nhân cách, giáo dục lòng yêu nước, yêu con người, giáo dục chân, thiện, mỹ cho nhân dân. Do đó, nhà văn cũng là nghệ sĩ, chiến sĩ hoạt động trên lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Nên họ cũng cần được xem là đối tượng để xét tặng danh hiệu ”Nghệ sĩ nhân dân”, ”Nghệ sĩ ưu tú”, hoặc Nhà văn nhân dân”, “Nhà văn ưu tú”, nếu đáp ứng đủ các tiêu chí theo quy định.

Trong chuyên ngành Sân khấu, luật hiện hành chỉ đề cập 02 đối tượng được xét tặng danh hiệu ”Nghệ sĩ nhân dân”, ”Nghệ sĩ ưu tú”: đó là người chỉ đạo nghệ thuật và diễn viên, còn các soạn giả, tác giả sân khấu là người sáng tạo đầu tiên trong ê kíp sáng tạo cho ra đời một tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh để biểu diễn trên sân khấu thì chưa được xét, trong khi đó các thành phần sáng tạo khác của vở diễn nhưng không trực tiếp biểu diễn trước công chúng như đạo diễn dàn dựng, âm nhạc, thiết kế mỹ thuật đều được xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú, Nghệ sĩ nhân dân, đây là một thiệt thòi rất lớn cho đội ngũ soạn giả.”

ĐBQH Trần Thị Thu Đông cũng nhấn mạnh rằng: việc xét tặng và trao danh hiệu NSND, NSƯT cho văn nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực văn hoá, nghệ thuật có đủ điều kiện là hình thức tôn vinh có tác dụng to lớn trong việc tạo động lực trong hoạt động nghệ thuật và cống hiến của các nghệ sĩ; tạo nên những sản phẩm văn hoá, nghệ thuật có chất lượng cao; có tác dụng bồi bổ tâm hồn, tình yêu quê hương đất nước cho nhân dân, nhất là thế hệ trẻ.

Cùng với nhiều ý kiến tán thành của các đại biểu khác, đề nghị bổ sung xét phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT đối với các văn nghệ sĩ thuộc tất cả các chuyên ngành văn học, nghệ thuật bao gồm cả nhà văn, kiến trúc sư, nghệ sĩ nhiếp ảnh và soạn giả sân khấu đã nhận được sự đồng tình cao ở kỳ họp Quốc hội lần này.

Quang Hồ - Video: Truyền hình Quốc hội