Dấu ấn một năm với nhiều hoạt động sôi nổi

Ngay từ đầu năm 2022, dù dịch bệnh chưa chấm dứt nhưng khi có chủ trương mở cửa, nhiều hoạt động đã được Hội tổ chức ngay. Mở đầu là Hội thảo, tập huấn công tác thẩm định ảnh, kết hợp chuyến đi về nguồn, thực tế sáng tác tại hai tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu cho 70 nghệ sĩ nhiếp ảnh, gồm toàn bộ hội đồng giám khảo, thành viên các Ban chuyên môn của Hội, nguyên lãnh đạo Hội.

Tại Cà Mau, ngoài hội thảo, tập huấn, sáng tác, đoàn đã đến dâng hoa dâng hương ở Đài tưởng niệm Nhiếp ảnh và Điện ảnh miền Tây Nam bộ ở xã Hàm Rồng, huyện Năm Căn. Nhân dịp này Chủ tịch Hội đã vận động kinh phí xã hội hoá tặng 2 căn nhà tình nghĩa cho 2 gia đình chính sách có hoàn cảnh khó khăn ở xã Hàm Rồng trị giá 100 triệu đồng. Tại tỉnh Bạc Liêu, đoàn đi sáng tác ở một số địa danh di tích lịch sử văn hoá, kinh tế của tỉnh, đồng thời tặng 2 căn nhà tình nghĩa cho tỉnh.

Tổ chức trại sáng tác

Năm 2022, Hội đã Tổ chức, phối hợp tổ chức 5 trại sáng tác nhiếp ảnh cho 150 lượt hội viên tham dự. Các trại được đổi mới nội dung, công tác tổ chức, nhằm nâng cao chất lượng hoạt động sáng tác và nhận thức chính trị cũng như mọi mặt đời sống xã hội, phù hợp với nhiều đối tượng; đổi mới hình thức hoạt động sáng tạo nghệ thuật, định hướng sáng tác, nhằm thu hút được nhiều người cầm máy trẻ tham gia vào hoạt động sáng tạo nghệ thuật nhiếp ảnh. Điển hình như trại sáng tác ảnh nghệ thuật tại tỉnh Cao Bằng vào tháng 11 vừa qua. Được sự quan tâm của Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Hội NSNAVN tổ chức thành công Trại sáng tác Ảnh nghệ thuật của Liên hiệp các Hội VHNT VN dành cho chuyên ngành nhiếp ảnh tại tỉnh Cao Bằng. Phối hợp với  Hội VHNT tỉnh Cao Bằng, Hội NSNAVN đã chọn và mời 25 hội viên trong cả nước cùng một số trại viên thuộc hội VHNT Cao Bằng (được mời dự thính) tham dự trại. Tuy thời gian ngắn nhưng rất hiệu quả, được anh em nghệ sĩ đánh giá cao. Ngoài ra Hội còn phối hợp với Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch tổ chức thành công 02 trại sáng tác: tại Đà Nẵng vào tháng 8 dành cho hội viên khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và tại Bà Rịa - Vũng Tàu dành cho hội viên khu vực Miền núi phía Bắc và Hà Nội vào tháng 9. Phối hợp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam tổ chức 2 trại sáng tác cho 60 nghệ sĩ tham dự tại Đắk Lắk dành cho khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên và tại Kiên Giang dành cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; Trại Vũng Tàu dành khu vực Hà Nội và Miền núi phía Bắc. 

Tổ chức 12 cuộc thi, Liên hoan và triển lãm ảnh nghệ thuật

Đây là một năm Hội NSNAVN tổ chức và phối hợp tổ chức nhiều cuộc thi và triển lãm ở tầm khu vực, quốc gia  và quốc tế thành công nhất. Hội đã phối hợp tốt với các tỉnh, thành phố tổ chức thi, liên hoan ảnh và triển lãm nghệ thuật cho 8 khu vực thành công tốt đẹp, không để xảy ra những sai sót đáng tiếc như những năm trước. Từ khâu giám khảo, đến tổ chức trưng bày triển lãm có sự đổi mới, chất lượng ảnh được nâng cao.

Ngoài khu vực TP.HCM và TP Hà Nội, năm nay Lễ trao giải Liên hoan khu vực Bắc Trung bộ tổ chức tại Quảng Bình; khu vực Đồng bằng sông Hồng tổ chức tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc, tỉnh Bắc Ninh; khu vực miền Đông Nam bộ tổ chức tại TP. Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận; khu vực Đồng bằng sông Cửu Long tổ chức tại tỉnh Trà Vinh; khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên tổ chức tại TP Kon Tum, tỉnh Kon Tum; khu vực Miền núi phía Bắc tổ chức tại TP Lai Châu, tỉnh Lai Châu. Đã trao tổng số 10 Huy chương Vàng, 22 Huy chương Bạc, 33 Huy chương Đồng, 50 giải Khuyến khích và hơn 1.500 Giấy chứng nhận trưng bày triển lãm. Những cuộc triển lãm ảnh Liên hoan khu vực đã thu hút hàng ngàn hội viên và những người yêu ảnh trong cả nước tham dự. Những khu vực trước đây còn nhiều hạn chế thì nay đã tiến bộ vượt bậc. Đặc biệt năm nay, sau mỗi liên hoan khu vực kết thúc, đã có đơn vị đăng cai cho liên hoan cho năm tiếp theo, đây là tín hiệu đáng mừng.

Hội cũng đã phối hợp tổ chức 2 cuộc thi ảnh nghệ thuật cấp quốc gia: “Tự hào một dải biên cương” và “Ảnh nghệ thuật Việt Nam 2022” đều thành công rực rỡ. 

Cuộc thi ảnh “Tự hào một dải biên cương” lần thứ 2 được Ban Tuyên giáo Trung ương giao nhiệm vụ cho Hội phối hợp Bộ Văn hoá Thể thao Du lịch, Tổng Cục chính trị, Bộ Quốc phòng, Ban Đổi ngoại Trung ương, Uỷ ban biên giới quốc gia, Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tổ chức. Cuộc thi đã nhận được 9.789 ảnh, thu hút được 977 tác giả của 63 tỉnh thành tham gia. Lễ trao giải được tổ chức long trọng, tôn nghiêm, hấp dẫn, được truyền thông rộng rãi và lan tỏa trên các kênh truyền hình, trên báo chí và mạng xã hội. Đây là cuộc thi đạt được nhiều tiêu chí: chất lượng tốt, số người tham gia dự thi đông, phản ánh đa dạng phong phú các lĩnh vực ngành nghề cuộc sống con người trên dọc tuyến biên giới quốc gia. Đồng thời lan toả ý nghĩa của cuộc thi góp phần gìn giữ, bảo vệ vững chắc biên cương của Tổ quốc.

Định kỳ 2 năm một lần Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Hội NSNAVN tổ chức Cuộc thi Ảnh nghệ thuật Việt Nam. Cuộc thi được phát động từ đầu năm và được trao giải vào khai mạc triển lãm vào tháng 9/2022, tại Hà Nội và TP.HCM. Đây là một trong những cuộc thi quốc gia có số lượng ảnh và số tác giả dự thi lớn nhất từ trước đến nay với 16.395 tác phẩm ảnh của 1502 tác giả của 63 tỉnh thành. Với số lượng ảnh lớn như vậy mà chỉ chọn 250 tác phẩm triển lãm và trao giải nên bộ ảnh có chất lượng cao, nhiều ảnh đẹp, loại bớt được những tác phẩm thiếu sáng tạo, bắt chước, mô tip cũ, chắp ghép. Triển lãm giới thiệu đến công chúng trong nước và quốc tế các tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật xuất sắc; tổng kết và đánh giá các thành quả lao động sáng tạo nghệ thuật của giới nhiếp ảnh Việt Nam trong 2 năm (2021 và 2022); góp phần định hướng sáng tác ảnh nghệ thuật Việt Nam. 

Dấu ấn Lễ trao giải và Khai mạc Triển lãm cuộc thi ảnh quốc tế tại Việt Nam (VN21)

Năm 2021, do dịch bệnh COVID-19 nên Lễ trao giải và khai mạc triển lãm Cuộc thi Ảnh nghệ thuật Quốc tế tại Việt Nam (VN-21) được chuyển sang tháng 6/2022. Lễ trao giải và khai mạc triển lãm, vinh dự được đón Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; cùng 3 đồng chí uỷ viên Trung ương Đảng Võ Văn Dũng, Phó ban Thường trực Ban Nội chính Trung ương; Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông; Lê Quốc Minh, Phó Ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng biên tập Báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; cùng các đồng chí đại diện các bộ, ban, ngành Trung ương, lãnh đạo các Hội VHNT Trung ương và địa phương… Buổi lễ diễn ra trang trọng, tôn nghiêm, vinh danh xứng tầm, tạo được niềm tự hào, phấn khởi đối với toàn thể hội viên và các tác giả đoạt giải thưởng, trưng bày triển lãm; góp phần nâng cao vị thế và uy tín của nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam, gây ấn tượng trong lòng công chúng yêu ảnh. Đây là dấu mốc lịch sử cho nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam. Bên cạnh đó, cuộc thi tạo được sự quan tâm của xã hội và của các cơ quan thông tấn báo chí, truyền thông. Sau lễ trao giải đã có hơn 65 cơ quan báo chí đưa tin sự kiện này. Cuộc thi đã nhận được 16.485 tác phẩm của 1.260 tác giả của 45 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia. HĐGK đã chọn được 860 tác phẩm của 4 chủ đề. Ban Tổ chức đã trao 96 giải thưởng cho cả 4 hệ thống giải thưởng VAPA, FIAP, PSA và ISF. Lễ trao giải, trưng bày triển lãm và in sách 96 giải thưởng hoàn toàn bằng kinh phí xã hội hoá. 

Ngoài những hoạt động thường xuyên theo kế hoạch, lãnh đạo Hội đã rất linh hoạt, uyển chuyển và tuỳ vào tình hình thời sự, chính trị của đất nước để tổ chức thêm nhiều cuộc thi ảnh nhằm lưu lại những khoảnh khắc quan trọng, sự kiện nổi bật của đất nước. Các cuộc thi này không nằm trong kế hoạch hàng năm của Hội, nhưng được tổ chức bằng nguồn tài chính vận động xã hội hoá của Chủ tịch Hội. Cụ thể, năm nay Hội đã tổ chức thêm 2 cuộc thi và triển lãm cấp khu vực ngoài kế hoạch “Khoảnh khắc SEA Games 31” và Cuộc thi ảnh “Phụ nữ trong cuộc sống” dành riêng cho các nhiếp ảnh nữ rất thành công tạo được tiếng vang trong công chúng và giới yêu ảnh, được dư luận báo chí và giới chuyên môn đánh giá cao.

Như vậy, trong điều kiện hết sức khó khăn, hạn chế nhiều mặt, nhưng Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam đã tạo ra nhiều hoạt động sáng tác, phổ biến tác phẩm có ý nghĩa đặc biệt. Khẳng định chủ trương xuyên suốt của Hội đối với dòng ảnh thời sự - nghệ thuật: Nhiếp ảnh gắn liền với cuộc sống, phục vụ cuộc sống, phục vụ nhân dân. Ngoài ra, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam cũng phối hợp tổ chức, bảo trợ 27 cuộc thi và triển lãm cấp khu vực và cấp tỉnh.

Công tác Giám khảo có nhiều đổi mới

Công tác giám khảo có nhiều đổi mới, đặc biệt tất cả các Hội đồng khi chấm đến vòng triển lãm và chọn giải phải xem lại các bộ ảnh của các kỳ liên hoan về trước và sau đó thông qua Ban Thường vụ xem xét lại để tránh bị sơ suất trước khi công bố giải và ảnh triển lãm, nên đã hạn chế tối đa những sai sót, sơ suất đáng tiếc, tạo dư luận không tốt sau các cuộc thi và liên hoan. Trong quá trình xem xét lại, Ban Thường vụ cũng đã phát hiện và đề nghị loại ra một số ảnh không phù hợp với cuộc thi hoặc lặp lại mô típ cũ thiếu sáng tạo, ảnh chắp ghép, đã được giải hoặc được triển lãm từ những cuộc thi trước đây… Mặc dù, Ban Thường vụ phải làm việc cẩn trọng hơn, kỹ hơn và dành nhiều thời gian hơn nhưng hiệu quả đạt được cao hơn, đảm bảo các cuộc liên hoan không để lọt ảnh không phù hợp với tiêu chí, gây dư luận xấu trong xã hội. 

Đặc biệt, Hội đồng Giám khảo với tinh thần trách nhiệm cao, vô tư, minh bạch, nhiệt tình, tận tuỵ. Trong các buổi thảo luận đề xuất giải đã có các cuộc trao đổi phản biện sắc sảo, thẳng thắn, chuẩn mực. Chỉ ra những cái hay cái dở của tác phẩm để chọn hoặc loại. Kết thúc chấm ảnh, các giám khảo đều có đánh giá, nhận xét tổng quan của cuộc thi gửi về Chủ tịch Hội đồng Giám khảo để tổng hợp và báo cáo trong lễ khai mạc trao giải và triển lãm. Đây cũng là một cách làm mới nhằm nâng cao chất lượng giám khảo và tác phẩm vào giải.

 Bài học kinh nghiệm 

Năm nay, tất cả cuộc thi quốc gia, quốc tế và liên hoan 8 khu vực đều diễn ra thành công tốt đẹp, qua đó rút ra một số kinh nghiệm đó là: Ban Chấp hành, Ban Thường vụ chỉ đạo sát sao, trách nhiệm cao. Tất cả các bộ phận chuyên môn, phòng ban, bám sát kế hoạch được giao đồng thời các uỷ viên BCH phụ trách các khu vực phát huy tốt nhiệm vụ vai trò của mình. Các Hội đồng Giám khảo có sự đổi mới trong chấm chọn, có định hướng rõ ràng. Đồng thời, phát huy tốt vai trò cá nhân, có trách nhiệm cao, công tâm, trách nhiệm. Ban thường vụ, BCH, các ban chuyên môn dành nhiều thời gian làm việc hơn, sâu sát hơn, cơ chế làm việc phù hợp, phân công nhiệm vụ rõ ràng. Hệ thống điều lệ và quy chế các phòng ban, hội đồng được hoàn chỉnh; áp dụng có hiệu quả vào tất cả các ban chuyên môn và hội viên. Kết quả chấm tất cả các cuộc thi và liên hoan đều được trình lên Ban Tổ chức, Ban Thường vụ, Hội đồng Nghệ thuật xem xét góp ý trước khi công bố. Khi có sự cố, sai sót xảy ra, BTV chỉ đạo xử lý ngay trong nội bộ. Vì vậy, hạn chế các sơ suất trong quá trình chấm chọn giải nên kết quả công bố đều thuyết phục, không có dư luận xấu như những năm trước. Đặc biệt, qua các cuộc thi được tổ chức tốt (như Cuộc thi ảnh quốc tế VN-21) đã để lại dấu ấn sâu sắc và lan tỏa rộng rãi trong xã hội.

Để có được kết quả đó, trước hết là do sự lãnh đạo năng động và có tầm chiến lược, có quan hệ ngoại giao tốt của đồng chí Chủ tịch Hội, tạo sự đoàn kết thống nhất cao trong BCH, BTV, trong cơ quan Văn phòng Hội và trong hội viên. Sự đối xử công bằng, phân công đúng người, đúng việc, minh bạch và biết phát huy, khuyến khích sự lao động sáng tạo sở trường của từng cá nhân, tin tưởng cán bộ nhân viên, hội viên nhưng có kiểm tra giám sát, nhắc nhở, đôn đốc…

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số hạn chế mà chưa khắc phục được đó là chưa có sự đổi mới nhiều trong sáng tác, chưa có nhiều tác phẩm có tính đột phá, sáng tạo. Một số Hội đồng Giám khảo chưa quyết liệt đổi mới trong chấm chọn ảnh đoạt giải, tính bảo thủ vẫn còn, việc tự làm mới mình là hết sức khó khăn; Chưa có những bài viết về lý luận phê bình mang tính định hướng, thẳng thắn…

Khép lại năm 2022 với nhiều niềm vui và thắng lợi, hoàn thành xuất sắc kế hoạch đề ra, kết quả đó sẽ là bàn đạp, động lực thúc đẩy cho các hoạt động năm 2023 với nhiều hứng khởi hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống Nhiếp ảnh Việt Nam (15/3/1953 - 15/3/2023).