Vàng xanh

Bộ ảnh “Green Dystopia” đã xuất sắc đoạt Giải Ba thể loại Môi trường Giải thưởng Nhiếp ảnh Thế giới Sony 2023, trong đó có hơn 415.000 bức ảnh từ hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ đã được gửi tới cuộc thi. Đây cũng chính là sự công nhận cho những tâm huyết của anh dành cho dự án phóng sự ảnh và nghiên cứu chuyên sâu về một vấn đề nổi bật ở quê hương của anh ở bang Michoacan, Mexico.

Được thiên nhiên ưu ái cho nguồn thổ nhưỡng màu mỡ và khí hậu thuận lợi cho việc trồng bơ, trong nhiều năm liền, Mexico đứng đầu thế giới về sản lượng bơ với 1,3 triệu tấn và lượng xuất khẩu bơ với gần 1 triệu tấn. Chỉ riêng bang Michoacan đã cung cấp tới 80% số lượng bơ ở Mỹ. Nhưng nhu cầu tiêu thụ bơ ở Mỹ và các nước khác vẫn không ngừng tăng lên, vậy nên giá trị của ngành trồng bơ ở Mexico tăng trưởng mạnh và đạt tới hàng tỷ USD những năm gần đây.

Theo NBC, bơ là cây trồng kỳ diệu trong gần 25 năm đối với Mexico. Một nông dân chỉ với vài mẫu bơ có thể cho con đi học đại học, hoặc mua một chiếc xe bán tải mới để đưa sản phẩm của mình ra thị trường và tránh qua trung gian, điều mà không loại cây trồng nào khác có thể làm được. Khoản thu nhập này thậm chí còn vượt quá số tiền mà các thành viên gia đình từ nước ngoài gửi về nước. Với nguồn lợi nhuận khổng lồ, giá trị của bơ có thể so sánh với vàng và được gọi là “vàng xanh” ở Mexico.

Chính vì nguồn thu khổng lồ này, nhiều người dân đã bất chấp đốt phá rất nhiều khu rừng để lách luật Mexico chuyển đổi giấy phép sử dụng đất sang nông nghiệp thương mại, lấy đất trồng bơ. Việc những cánh rừng rộng lớn đột nhiên bị chặt phá không chỉ gây ảnh hưởng lớn đến môi trường mà còn để lại những hậu quả tiêu cực đến xã hội. 

Theo nghiên cứu của Đại học Tự trị Quốc gia Mexico, Cơ sở Morelia đã xác định rằng thời tiết ở bang này đang ngày càng nóng và khô, các mùa cực nóng kéo dài với lượng mưa bất thường tăng lên và cường độ lốc xoáy lớn hơn. Xét về phát triển dài hạn, sản xuất bơ thâm canh đang gây ra mất đa dạng sinh học, gia tăng sự khắc nghiệt của điều kiện thời tiết, thoái hóa đất trên diện rộng và đang trên bờ vực gây ra thảm họa môi trường hoàn toàn do con người tạo ra.

(Người dân sử dụng lửa để đốt những cánh rừng thông và linh sam)

Hơn nữa, việc chặt phá rừng trồng bơ tạo điều kiện cho lâm tặc hoạt động. Chúng lấy gỗ khai thác trái phép từ các cánh rừng để bán, đồng thời còn được sự bảo bọc của người dân. Vì thu được nguồn lợi lớn từ gỗ, các cánh rừng ở Mexico sẽ dần biến mất khi các lâm tặc tiếp tục hành vi phạm pháp của chúng.

Ngoài ra, khi ngành thương mại bơ đang tiếp tục phát triển theo cấp số nhân, loại quả “vàng xanh” đã trở thành mục tiêu hướng đến của rất nhiều băng đảng tội phạm. Có những thời điểm các băng đảng ma túy kiếm lời từ quả bơ nhiều hơn ma túy. Do đó, các băng nhóm tội phạm thường xuyên xảy ra xung đột lẫn nhau để giành lấy địa bàn trồng bơ.

Thậm chí, các băng đảng đã tống tiền và bắt cóc nông dân để cướp bơ và tiền. Trước những hành động bạo lực và ngang ngược đó, một số nông dân đã cầm vũ khí để tự bảo vệ mình. Theo một ước tính, có 50 nhóm tự vệ ở Mexico, chủ yếu bao gồm nông dân, để tìm cách bảo vệ thị trấn của họ. 

Nhưng cũng có nhiều người không thể chịu được cảnh cố gắng sống sót như này mà bỏ làng chạy trốn lên phía bắc hoặc các bang lân cận để tìm nơi an toàn. Theo trang báo Mexico News Daily, hơn 22.000 người đã rời khỏi bang kể từ cuối năm 2018. El Cajon, một ngôi làng ở Michoacan, từng có hơn 100 cư dân. Nhưng với tình trạng bạo lực leo thang, ngôi làng chỉ còn 8 người sinh sống tính đến tháng 10, USA Today đưa tin.

Các vụ xung đột liên tiếp xảy ra gây mất an toàn xã hội. Chính phủ Mexico đã thành lập lực lượng vệ binh là cảnh sát được trang bị vũ khí như cử quân đội xuống các vùng phía nam để trấn áp bạo động.

Ngay từ tên gọi của bộ ảnh - “Green Dystopia”, Axel Javier Sulzbacher đã cho thế giới thấy loại quả “vàng xanh” thực chất lại mang trong mình một màu xanh trầm của một xã hội hỗn loạn. Đây là bộ phóng sự ảnh mà Axel đầu tư rất nhiều công sức và tâm huyết của mình. Thậm chí, anh đã không ngại nguy hiểm thâm nhập vào các vùng trồng bơ đang có tranh chấp, xung đột giữa các phe để ghi lại hình ảnh bao quát, chân thực nhất. Đằng sau lợi nhuận khổng lồ từ trái bơ mang lại là một nền nông nghiệp trồng bơ với rất nhiều câu chuyện tiêu cực ảnh hưởng cả đến môi trường, xã hội và con người.