Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống - 45 năm vì sự phát triển của Nhiếp ảnh Việt Nam

Tiếp nối truyền thống, tờ Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống ngày nay vẫn luôn giữ vững tôn chỉ mục đích, hoạt động có hiệu quả, ngày càng có vị trí quan trọng trong giới nhiếp ảnh và công chúng yêu nghệ thuật nhiếp ảnh, là niềm tự hào của giới nhiếp ảnh, của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam và của những người làm Tạp chí qua các thời kỳ.

Trong gần nửa thế kỷ qua, Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống đã luôn bám sát đường lối của Đảng, Nhà nước về Văn học nghệ thuật, trên cơ sở quán triệt đường lối, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, góp phần giáo dục lòng yêu nước, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. Tạp chí đã đưa đến cho bạn đọc những tác phẩm ảnh xuất sắc của Việt Nam và thế giới, những bài lý luận phê bình có chiều sâu góp phần định hướng sáng tác đúng đắn cho nghệ thuật nhiếp ảnh Việt Nam hiện đại, những kiến thức về nhiếp ảnh cả về tư duy nghệ thuật lẫn kỹ thuật thể hiện, những câu chuyện làm nghề, hoạt động Hội, sáng tác của hội viên... Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống cũng là nơi giao lưu, kết nối các nhà nhiếp ảnh với nhau.

Năm 1978, Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống xuất bản số đầu tiên là số gộp tháng 7 và 8 với tên gọi “Tạp chí Nhiếp ảnh” theo Giấy phép xuất bản báo chí số 03 - VP9 do Phủ Thủ tướng cấp ngày 02/01/1978, thay thế tờ Thông báo Nghệ thuật Nhiếp ảnh. Thời gian đầu, Tạp chí có 4 trang bìa và 4 trang phụ bản khổ 19 x 27cm in ảnh trên giấy phấn, có tiến bộ hơn về nội dung và hình thức. 32 trang ruột dành cho các chuyên mục: Lý luận - phê bình; Tác giả - tác phẩm; Trang ảnh bạn đọc, Nhiếp ảnh nước ngoài; Bạn cần biết; Bình luận ảnh; Tin tức hoạt động nhiếp ảnh... Trong quá trình phát triển, có thêm một số chuyên mục như: Tự học chụp ảnh; Nhiếp ảnh và đời sống; Chân dung nghệ sĩ… Từ năm 1996, dưới thời của Chủ tịch Hội NSNAVN Lê Phức và Tổng Biên tập Chu Chí Thành, Tạp chí nhận được sự tài trợ của Xí nghiệp in I Thông tấn xã Việt Nam, chuyển sang in 4 màu toàn bộ trên giấy couche chất lượng cao, ra hàng tháng, nội dung và hình thức được cải tiến, trở thành tạp chí chuyên ngành, có vị trí trong hệ thống báo chí Việt Nam và các Hội chuyên ngành Văn học Nghệ thuật Trung ương.

Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống có bạn đọc rộng rãi trong toàn quốc, nhất là trong giới yêu thích nhiếp ảnh. Mục đích chính của Tạp chí là hướng dẫn sáng tác, định hướng thẩm mỹ nhiếp ảnh. Tạp chí trở thành địa chỉ duy nhất ở Việt Nam nghiên cứu những vấn đề chuyên sâu của ảnh, về lý luận và thực tiễn, giới thiệu lịch sử nhiếp ảnh trong nước và thế giới. Đồng thời thông tin về các công trình sáng tác, lý luận nhiếp ảnh trong nước và nước ngoài, tập hợp các lực lượng nhiếp ảnh Việt Nam và cung cấp kiến thức cho những người yêu thích và đang làm quen với chiếc máy ảnh. Tạp chí thường đi sâu vào các đề tài: Vai trò của nhiếp ảnh trong cuộc sống; Chức năng, bản chất của nhiếp ảnh; Phương pháp sáng tác; Phương pháp tạo hình nhiếp ảnh; Các thể loại nhiếp ảnh; Mối quan hệ giữa tác giả - tác phẩm và người xem, giữa lý luận phê bình và sáng tác nhiếp ảnh, mối quan hệ giữa nội dung và hình thức; Giá trị thông tin, giá trị tài liệu, giá trị thẩm mỹ của ảnh, tính dân tộc và tính đại chúng; Nhiếp ảnh và nền văn hóa dân tộc; Lao động nhiếp ảnh; Nhiếp ảnh với con người và thời đại; Đổi mới trong
nghệ thuật nhiếp ảnh vì sự nghiệp đổi mới đất nước; Ảnh báo chí và ảnh nghệ thuật...

Đội ngũ người viết chủ yếu là các nhà lý luận phê bình nhiếp ảnh, nhà báo, nhà nhiếp ảnh; các cộng tác viên ngày càng được bổ sung đông đảo: từ Đinh Đăng Định, Nguyễn Long, Lê Phức, Nguyễn Đức Chính, Nguyễn Huy Hoàng, Lê Thanh Đức, Đỗ Huân, Phạm Hoạt đến Chu Chí Thành, Vũ Huyến, Phạm Kỉnh, Trần Mạnh Thường, Lê Xuân Thăng, Vũ Đức Tân, Hoàng Kim Đáng, Hồng Trọng Mậu, Phạm Tiến Dũng, Văn Thành, Nguyễn Trung Thu, Trần Đương, Bùi Minh Sơn, Phạm Bá Thịnh, Chu Thu Hảo, Hồ Sỹ Minh, Hoàng Thu Trang, Vũ Kim Khoa, Lưu Quang Phổ, Trần Quốc Dũng, Việt Văn...

Năm 2001, Hội NSNA Việt Nam được Bộ Văn hóa - Thông tin cho phép ra tờ Thế giới ảnh, là kỳ 2 của Tạp chí Nhiếp ảnh, ra hàng tháng. Tờ tạp chí này mở rộng nội dung về các vấn đề kinh tế, văn hoá, xã hội trong nước và quốc tế qua ống kính máy ảnh. Đi kèm ảnh là những bài viết ngắn gọn, súc tích về các chủ đề được nêu ra. Do thiếu người tổ chức, quản lý và phát hành, nên sau một vài số, tạp chí tạm ngừng xuất bản. Đến tháng 10 năm 2002, Hội NSNA Việt Nam phối hợp với báo Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam, tổ chức xuất bản trở lại, mở rộng nội dung sang lĩnh vực doanh nghiệp, doanh nhân tiếp tục ra mắt bạn đọc. Đến năm 2006, Tạp chí Thế giới ảnh được chuyển nhượng giấy phép sang Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), tách khỏi Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam.

Năm 2017, là giai đoạn khó khăn nhất trong lịch sử phát triển của Tạp chí, do Nhà nước cắt nguồn hỗ trợ xuất bản, nên Tạp chí xuất bản được 3 số gộp rồi phải tạm dừng hoạt động. Trước tình hình đó, Ban Thường vụ Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam khoá VIII cũng hết sức trăn trở, tìm giải pháp để cứu Tạp chí khỏi nguy cơ đình bản. Không còn con đường nào khác là tìm nhân sự lãnh đạo mới cho tạp chí, nhưng phải cần hội đủ các yếu tố là nghệ sĩ nhiếp ảnh, làm báo và có khả năng tự chủ tài chính. Trong chuyến công tác vào Nghệ An, Chủ tịch Vũ Quốc Khánh đặt vấn đề về việc Hội đang cần nhân sự lãnh đạo tạp chí hoạt động theo cơ chế tự chủ, “Sỹ Minh có khả năng đảm nhiệm được thì giúp Hội. Tạp chí tạm dừng hoạt động gần 6 tháng rồi, nếu qua 6 tháng không hoạt động trở lại là coi như đình bản vĩnh viễn”. Sau một thời gian suy nghĩ, tôi đã quyết định nhận trách nhiệm và sẽ đưa Tạp chí hoạt động trở lại bằng cơ chế tự chủ.

Đầu năm 2018, Tạp chí xuất bản trở lại theo đề án mới. Để đáp ứng nhu cầu của đông đảo bạn đọc, lan toả hình ảnh đẹp về đất nước con người Việt Nam đến được mọi tầng lớp nhân dân, Tạp chí đã xin phép Bộ Thông tin và Truyền thông đổi tên “Tạp chí Nhiếp ảnh” thành “Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống”, với mong muốn nghệ thuật nhiếp ảnh lan tỏa rộng hơn, đi sâu hơn vào đời sống của nhân dân, phản ánh sâu rộng hơn các lĩnh vực của đời sống xã hội, của đất nước. Từ đây Tạp chí bắt đầu hoạt động theo cơ chế mới.

Với tên gọi mới, Tạp chí khai mở thêm chuyên mục, nhiều chủ đề mới về văn hóa, du lịch, nhiếp ảnh và đời sống… với nhiều bài viết hay, hình ảnh đẹp mang hơi thở nóng bỏng của cuộc sống, đồng hành cùng với sự phát triển của đất nước. Tạp chí đã thu hút những nghệ sĩ tài năng, những nhà lý luận phê bình, dịch giả trong nước và ở nước ngoài, những nhà lãnh đạo có kinh nghiệm, những nhà báo, nhà thơ, nhà văn có uy tín, tham gia cộng tác, được bạn đọc và giới nhiếp ảnh mến mộ và tin cậy, được các doanh nghiệp, bạn bè cùng đồng hành hỗ trợ, giúp đỡ.

Trong giai đoạn này, báo chí in nói chung đều gặp khó khăn, thông tin bị cạnh tranh gay gắt bởi báo điện tử, internet, mạng xã hội và các dạng thức truyền thông đa phương tiện mới ra đời. Nhiều tờ báo, tạp chí phải đóng cửa, dừng hoạt động vĩnh viễn hoặc chuyển sang báo điện tử. Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó. Chưa kể tờ Tạp chí chuyên về ảnh lại có đặc thù riêng, đòi hỏi hình ảnh phải đẹp, chất lượng nghệ thuật cao, in ấn phải chất lượng, giấy in giá thành cũng cao hơn, vì vậy Tạp chí đối mặt với rất nhiều khó khăn. Nhưng bằng quyết tâm, đam mê và nghị lực, với sự tâm huyết của lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên và cán bộ Tạp chí đã vượt lên chính mình đổi mới hoàn toàn từ hình thức đến nội dung, in ấn đẹp, trình bày thiết kế hiện đại, được bạn đọc đón nhận và khích lệ.

Sau Đại hội Hội NSNA Việt Nam khoá IX, bước sang giai đoạn đổi mới mạnh mẽ của Hội, Tạp chí tiếp tục được sự quan tâm sát sao của Ban chấp hành, Ban Thường vụ và đặc biệt là Chủ tịch Hội Trần Thị Thu Đông đã cùng đồng hành với Tạp chí, không chỉ đóng góp về chuyên môn, định hướng về quản trị và quản lý, Chủ tịch còn cùng chung tay tháo gỡ những khó khăn về tài chính. Bên cạnh, nhiều chính sách mới phù hợp, hiệu quả, bằng uy tín cả nhân của mình vận động các doanh nghiệp hợp tác truyền thông, quảng cáo trên tạp chí, đồng thời có cơ chế hỗ trợ mua tạp chí cho hội viên cao tuổi để họ có điều kiện theo sát, nắm bắt được các hoạt động của Hội NSNA Việt Nam và đời sống nhiếp ảnh trong nước và trên thế giới.

Nhận rõ Tạp chí có một vai trò quan trọng cho sự phát triển của nhiếp ảnh Việt Nam, góp phần định hướng sáng tác đúng đắn cho nghệ thuật nhiếp ảnh Việt Nam, Tạp chí luôn nêu cao tiêu chí Chân - Thiện - Mỹ trong nhiếp ảnh, coi đó là đặc điểm vượt trội của nghệ thuật nhiếp ảnh. Chân - Thiện - Mỹ là mục đích sáng tạo, đồng thời cũng là động lực sáng tạo. Nó chính là sức sống lâu bền của nghệ thuật nhiếp ảnh. Nhiếp ảnh ngày càng được xã hội quan tâm, chú trọng. Trong thời đại công nghệ số, nhiếp ảnh ngày càng có giá trị thiết thực hơn, hình ảnh được thông tin nhanh, hấp dẫn và tin cậy. Đó là một thế mạnh mà Tạp chí tận dụng, phát huy và tìm ra lối đi riêng cho mình. Cho dù báo in đang thu hẹp đối tượng bạn đọc, nhưng đối với nhiều người, văn hóa đọc, xem vẫn còn là một nhu cầu thiết yếu, nên tạp chí in vẫn có chỗ đứng riêng trong lòng bạn đọc.

Để cạnh tranh trong thời đại công nghệ số, Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống ngoài đổi mới mạnh mẽ, từ hình thức đến nội dung, Ban Biên tập còn phải nắm bắt nhu cầu của bạn đọc, mở rộng đối tượng bạn đọc, đưa đến cho bạn đọc những thông tin, tri thức mà bạn đọc cần. Đó là điều cần làm và đối mới để bắt kịp với thời đại. Bên cạnh đó, phải bắt tay xây dựng Đề án Tạp chí điện tử và đưa vào chạy thử nghiệm song hành với Đề án đổi mới Tạp chí.

Hoạt động của Tòa soạn được tổ chức lại theo hình thức tòa soạn hội tụ. Tuyển dụng nhân sự mới có đủ năng lực kiến thức phù hợp với báo chí hiện đại. Các phóng viên, biên tập viên đều thông thạo ngoại ngữ, kỹ năng tác nghiệp độc lập và đa phương tiện, làm việc được ở nhiều vị trí khác nhau trong toà soạn. Nhờ vậy Tạp chí đã nhanh chóng đổi mới và bắt kịp với sự phát triển của công nghệ truyền thông.

Thực hiện Kế hoạch hành động triển khai chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, (Quyết định 781 ngày 8/5/2023) của Bộ Thông tin và Truyền thông; Tạp chí đã hoàn thành đề án thiết kế giao diện Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống điện tử, mua tên miền, chạy thử nghiệm và đã gửi hồ sơ lên Bộ Thông tin và Truyền thông xin cấp phép. Các thông tin nhiếp ảnh trên cả nước, những hoạt động của Hội nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, các cuộc thi từ cấp tỉnh, khu vực, quốc gia, quốc tế được cập nhật lên trang điện tử hàng ngày. Giải quyết được một khối lượng lớn thông tin mà tạp chí in không thể chuyển tải hết và kịp thời.

Với đặc thù là một tờ báo ảnh chuyên ngành nghệ thuật nên các thế hệ lãnh đạo Tạp chí đều là những nghệ sĩ nhiếp ảnh, nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh thành danh, những nhà lãnh đạo có uy tín trong lĩnh vực nhiếp ảnh. Trong số các nhà báo từng làm lãnh đạo hoặc đảm nhiệm các công việc khác nhau ở Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống có rất nhiều nhà nhiếp ảnh tên tuổi, có kinh nghiệm trong hoạt động nghệ thuật, báo chí và quản lý như NSNA Đinh Đăng Định, là một nhà báo chuyên chụp ảnh về Bác Hồ, ông cũng là Tổng Thư ký đầu tiên của Hội NSNAVN và Tổng biên tập đầu tiên của Tạp chí Nhiếp ảnh. Rồi các nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh: Hoàng Tư Trai, Lê Phức, Nguyễn Đức Chính, Chu Chí Thành, Hoàng Kim Đáng, Vũ Huyến, Cao Phong, Đặng Đình An, Bùi Hỏa Tiễn, Vũ Cảnh, Phạm Tiến Dũng, Hồ Sỹ Minh. Nhiều người trong số họ đã để lại dấu ấn của mình qua những tác phẩm phản ánh cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc cũng như công cuộc đổi mới xây dựng đất nước, đóng góp những tác phẩm nhiếp ảnh có giá trị vào pho sử bằng hình của đất nước. Trong đó có hai NSNA nguyên Tổng biên tập Tạp chí đã được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật là NSNA Đinh Đăng Định và NSNA Chu Chí Thành. Có 6 Tổng biên tập, Phó Tổng biên tập Tạp chí đã và đang giữ cương vị Chủ tịch và Phó Chủ tịch Hội NSNA Việt Nam.

Trải qua 45 năm không ngừng phát triển, với một đội ngũ lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên… các thế hệ, tâm huyết, yêu nghề, có chuyên môn sâu đã làm cho tờ Tạp chí của Hội NSNA Việt Nam có một vị trí đặc biệt trong giới nhiếp ảnh, là người bạn đồng hành của các nghệ sĩ nhiếp ảnh, của hội viên, của bạn đọc yêu nhiếp ảnh. Thế hệ ngày nay đã và đang kế thừa truyền thống đó, tiếp tục học tập nâng cao kiến thức, đoàn kết đổi mới và đổi mới hơn nữa, sáng tạo và sáng tạo hơn nữa để xây dựng Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống trở thành tờ báo có uy tín, có lượng bạn đọc nhiều hơn, phát hành rộng rãi hơn, có hiệu quả thiết thực hơn với xã hội, góp phần xây dựng nền văn học, nghệ thuật Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng nhân cách con người Việt Nam đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng về Chân - Thiện - Mỹ của các tầng lớp nhân dân, phục vụ có hiệu quả sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.

Nhân dịp này, thay mặt Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống tôi xin chân thành cảm ơn và tri ân các thế hệ lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên, bạn đọc và các cơ quan đơn vị doanh nghiệp đã cùng đồng hành với sự phát triển của Tạp chí trong suốt 45 năm qua. Cảm ơn sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Ban Tuyên giáo Trung ương, của Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, đặc biệt là sự chỉ đạo sát sao của Ban Chấp hanh, Ban Thường vụ Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam. Tiếp nối truyền thống của các thế hệ đi trước, Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống sẽ không ngừng đổi mới, phát huy thế mạnh, khắc phục hạn chế, quyết tâm phấn đấu vươn lên để trở thành một tờ tạp chí chuyên về nhiếp ảnh hàng đầu có uy tín và thương hiệu trên cả nước.