Ở giai đoạn đầu, thực hiện nghi lễ trong mỗi gia đình khi mùa lúa bắt đầu chín rộ, người chủ hộ thường là người lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ lên rẫy để dùng cây le tươi đánh dấu vị trí lúa chín. Cả gia đình sẽ cùng nhau thu hoạch lúa, mang về kho để bảo quản. Trong suốt quá trình vận chuyển thóc về nhà, nếu gặp ngã ba đường, người Xơ Đăng sẽ dùng cành cây để chắn lối phụ, chỉ giữ lại con đường chính về kho lúa. Họ tin rằng, như vậy sẽ giúp thần Lúa không lạc đường. Chỉ sau khi Lễ hội Mừng lúa mới được tổ chức xong, lúa thóc mới được phép sử dụng.
Tái hiện lại nét đẹp của ngày hội lúa mới được người dân Xơ Đăng huyện Tu Mơ Rông rất công phu, tỉ mỉ.
Phần chính thức tổ chức lễ hội nghi lễ được thực hiện tại nhà rông, không khí cả bản làng trở nên trang nghiêm. Mỗi gia đình đóng cửa cẩn thận, chuẩn bị cơm, rượu cần, và các đồ lễ để sẵn sàng cho nghi thức. Chỉ có già làng là người duy nhất được phép mở cửa, sau đó dẫn đường đến nhà rông để thông báo cho cả bản qua một hồi trống. Các nam giới trong bản sẽ mang lễ vật đến nhà rông để chuẩn bị cho các nghi thức cúng tế.
Lễ hội kết thúc với âm vang cồng chiêng và tiếng hát, khi mặt trời bắt đầu lặn, các nghi thức trong Lễ hội mừng lúa mới của người đồng bào Xơ Đăng đã hoàn tất, bà con sẽ quây quần tại nhà rông để thưởng thức rượu ghè và thức ăn từ các gia đình mang đến. Tiếng cồng chiêng, tiếng hát, và điệu múa hòa quyện trong không gian huyền bí, vang vọng từ tối đến sáng. Lễ hội chỉ kết thúc khi lửa đã tàn, rượu đã vơi và mọi người trở về nhà, chuẩn bị cho một vụ mùa mới, tiếp nối niềm hy vọng vào sự thịnh vượng và may mắn.
Niềm vui của người đồng bào Xơ Đăng huyện Tu Mơ Rông khi làm các nghi thức Lễ mừng lúa mới.
Già làng sẽ thay mặt cộng đồng dâng lên các lễ vật như thịt heo, thịt gà, cơm và rượu, biểu trưng cho thành quả lao động của người dân trong năm qua. Sau phần cúng tế, già làng sẽ cầu xin thần linh cho một năm mùa màng bội thu, cây trồng phát triển khỏe mạnh, và cuộc sống của người dân trong bản luôn an lành, thịnh vượng.
Sau khi kết thúc tổ chức tại nhà rông, già làng sẽ đi đến từng nhà để chúc mừng các gia đình cùng nhau tổ chức lễ ăn cơm lúa mới, thưởng thức rượu cần, và cùng nhau hát ca, múa nhảy bên bếp lửa ấm áp. Một phần cơm mới sẽ được rải xung quanh nhà, với niềm tin rằng, điều này sẽ giúp mùa màng tiếp tục bội thu trong năm tới.
Lễ hội Mừng lúa mới của người Xơ Đăng ở huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum điều diễn ra hàng năm trên địa bàn 11 xã gồm: Đăk Hà, Đăk Na, Đăk Rơ Ông, Đăk Sao, Đăk Tờ Kan, Măng Ry, Ngọc Lây, Ngọc Yêu, Tê Xăng, Tu Mơ Rông và Văn Xuôi. Lê hội không chỉ là một nghi lễ, mà là một dịp để cộng đồng đoàn kết, thể hiện lòng biết ơn đối với thiên nhiên và các thần linh đã phù hộ cho một vụ mùa bội thu, cũng như cầu nguyện cho những mùa sau thêm phần sung túc, an lành.
Trao đổi với phóng viên Tap Chí Nhiếp ảnh và Đời sống, ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, chia sẻ: "Đồng bào Xơ Đăng hiện chiếm khoảng 95% dân số của huyện, tạo nên một kho tàng văn hóa vô cùng phong phú và đặc sắc của vùng cao. Trong những năm qua, huyện luôn coi trọng công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, thông qua nhiều hoạt động ý nghĩa như truyền dạy cồng chiêng, tặng chiêng quý, và phát triển du lịch cộng đồng. Nhờ đó, những giá trị văn hóa độc đáo của người Xơ Đăng đã vượt qua được nguy cơ mai một. Việc tổ chức các hội thi lần này không chỉ là dịp để đồng bào thể hiện bản sắc dân tộc mà còn là cơ hội để nâng cao kỹ năng, đồng thời lan tỏa niềm tự hào và củng cố tinh thần đoàn kết trong cộng đồng."
.jpeg "Phật tử chùa Thiền Tông Tân Diệu (Long An) trao hơn 115 triệu đồng hỗ trợ người khó khăn tại Nghệ An")
