Bản anh hùng ca bằng ảnh về Điện Biên Phủ

Trong hàng nghìn bức ảnh chụp về chiến dịch Điện Biên Phủ, gia đình nghệ sĩ nhiếp ảnh Triệu Đại đã chọn ra 70 bức ảnh tương ứng với 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ để triển lãm. Đây là những khoảnh khắc vô cùng quý giá trong chiến dịch Điện Biên Phủ được phóng viên chiến trường Triệu Đại ghi lại.

Trong số nhưng bức ảnh triển lãm lần này, có nhiều ảnh đã quen thuộc với công chúng mỗi khi nhắc đến chiến dịch Điện Biên Phủ như: Bộ Chính trị họp bàn về chiến dịch Điện Biên Phủ; Cờ Quyết chiến Quyết thắng tung bay trên nóc hầm chỉ huy của Pháp ; Tù binh Pháp ra hàng ở Điện Biên Phủ … thì còn rất nhiều bức ảnh lần đầu được công bố thu hút sự chú ý của đông đảo người xem. Đáng lưu ý, Triệu Đại là phóng viên duy nhất có một bộ ảnh hoàn chỉnh từ lúc mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ cho đến lúc chiến dịch toàn thắng.

NSNA Triệu Đại học nghề nhiếp ảnh từ những năm 1941 tại Central photo ở Hà nội. Từ năm 1945, sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Thanh niên Cứu quốc Thành Hà Nội. Khi Pháp trở lại chiếm Hà Nội (1946), ông cùng các đồng chí của mình sơ tán về Đô thị Vân Đình, Ứng Hòa, Hà Tây.

Ông mở hiệu ảnh "Triệu Đại ảnh quán" và đây cũng là Trụ sở nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lê Nin và ông là Bí thư Đảng bộ đầu tiên ở Đô thị Vân Đình lúc bấy giờ. Cuối năm 1947, ông được điều động vào Quân đội, đảm nhận công tác phóng viên nhiếp ảnh. Ông là phóng viên mặt trận tại Chiến dịch Biên Giới 1950. Ông đã chụp nhiều bức ảnh có giá trị lịch sử chân thực về Chiến dịch Biên Giới, chụp ảnh bác Hồ với bộ đội (vì đây là chiến dịch đặc biệt do bác Hồ Chủ Tịch trực tiếp ra trận). Ông chụp ảnh các trận đánh Đông Khê, Thất Khê, tù binh Pháp ra hàng…

Ông được thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhì về công tác nhiếp ảnh tại mặt trận Biên giới này. Sau chiến thắng Biên Giới 1950, ông tiếp tục tham gia các chiến dịch lớn khác như Chiến dịch Hòa Bình năm 1951, Chiến dịch Tây Bắc năm 1952... và chụp nhiều bức ảnh có giá trị lịch sử chân thực về Chiến dịch Biên giới, các trận đánh Đông Khê, Thất Khê, tù binh Pháp ra hàng…

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Triệu Đại là một trong số ít phóng viên được vinh dự tham gia tác nghiệp tại mặt trận Điện Biên Phủ ngay từ những ngày đầu của chiến dịch. Với chiếc máy ảnh Kontax, chiến lợi phẩm quân ta thu được của Pháp tử chiến thắng Nà Sản (Chiến dịch Tây Bắc 1952). Phóng viên Triệu Đại đã dũng cảm băng mình dưới mưa bom, bão đạn của địch, ghi lại hàng trăm khoảnh khắc của bộ đội, dân công hỏa tuyến, nhân dân các dân tộc Tây Bắc, đặc biệt là các hình ảnh đại tướng Võ Nguyên Giáp trong những ngày trực tiếp chỉ huy chiến dịch. Những bức ảnh của ông là bộ anh hùng ca bằng ảnh phong phú, quý hiếm về chiến dịch Điện Biên Phủ - Một mốc son chói lọi trong công cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ Quốc của dân tộc ta. Những bức ảnh của phóng viên Triệu Đại về chiến thắng Điện Biên Phủ đã đem lại cho ông Giải thưởng Nhà nước đợt I năm 2001.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng nhận xét về các tác phẩm của nhiếp ảnh Triệu Đại: "Tôi đánh giá cao về anh Triệu Đại, những bức ảnh về Điện Biên Phủ của anh rất tốt. Triệu Đại ra mặt trận không trực tiếp cầm súng như các chiến sĩ mà vũ khí là máy ảnh. Các bức ảnh đó là chiến công của Triệu Đại...".

Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, NSNA Triệu Đại về công tác tại báo Quân đội Nhân Dân. Ông vẫn là phóng viên ảnh xung kích, có mặt và chụp ảnh tại các chiến trường khốc liệt ở Quảng Bình, Quảng Trị...

Tại buổi lễ, ông Triệu Tuấn, con trai cả của NSNA Triệu Đại, cho biết: "NSNA Triệu Đại thường kể lại với các con rằng, vào trận đánh, khi người chiến sĩ cầm súng xông lên thì ông cũng cầm máy ảnh theo sát họ. Cho dù khói bom, đạn lửa vây xung quanh, cây đổ, người ngã xuống, nhưng người chiến sĩ cầm máy ảnh là ông không bao giờ chùn bước”.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Triệu Đại còn là một trong những người thuộc thế hệ đầu tiên của nhiếp ảnh cách mạng Việt Nam. Ông cũng là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam.

Triển lãm diễn ra đến hết ngày 12/5/2024.

Một số hình ảnh trưng bày triển lãm. 

Một số hình ảnh tại buổi lễ.