Mùa nước đổ Dế Xu Phình

Dế Xu Phình có địa hình tương đối phức tạp bị chia cắt nhiều bởi các khe rộng và lớn, các dãy núi chạy theo hướng Tây, Tây Nam; độ cao trung bình từ 1200 - 1300m so với mặt nước biển, có độ dốc trung bình từ 280 – 3200, xen lẫn là các thung lũng và bồn địa nhỏ, đây là nơi dân cư tập trung đông nhất và là nơi sản xuất nông nghiệp chủ yếu của nhân dân trong xã. Dân tộc Mông chiếm 98%, còn lại là dân tộc khác. 

Năm 2007, 500ha diện tích ruộng bậc thang thuộc 3 xã Dế Xu Phình, La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, của huyện Mù Cang Chải được xếp hạng là Di tích quốc gia như là một trong những danh thắng độc đáo bậc nhất tại Việt Nam. Năm 2018, một tờ báo nổi tiếng của Anh (Telegraph) đã công bố 12 ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới. Trong đó, ruộng bậc thang Mù Cang Chải là một trong hai đại diện của Việt Nam được lọt vào danh sách này. Vẻ đẹp của ruộng bậc thang cũng là thể mạnh để Dế Xu Phình phát triển kinh tế kết hợp du lịch. 

Vào tháng 5, tháng 6, khi những cơn mưa mùa hè bắt đầu trút nước xuống và nước được dẫn từ trên núi cao xuống các ruộng bậc thang để bà con bắt đầu xuống đồng cày cấy chuẩn bị cho một vụ mùa mới. Đây cũng chính là thời điểm những thửa ruộng bậc thang ở Dế Xu Phình tạo thành một bức tranh đẹp tới ngỡ ngàng trong mùa nước đổ. Một vẻ đẹp lung linh, huyền ảo, đa sắc màu do sự phản chiếu ánh sáng của mặt nước trên các thửa ruộng. Tùy theo thời gian trong ngày mà ruộng bậc thang có những gam màu khác nhau. Nếu ban ngày, những thửa ruộng bậc thang lung linh như dát vàng dưới ánh mặt trời, về chiều lại mang màu tím của hoàng hôn, thì về đêm lại huyền bí dưới mầu bạc của ánh trăng, tạo nên những bức tranh thiên nhiên thật kỳ thú.

Mùa đổ nước Dế Xu Phình cũng thu hút nhiều nhiếp ảnh gia từ mọi miền đất nước. Họ đến để săn vẻ đẹp của ruộng bậc thang. Nhờ có flycam, nhiều nhiếp ảnh gia đã ghi được vào ống kính những hình ảnh thật kỳ vĩ mà ở tầm thấp không nhìn thấy được. Mùa đổ nước cũng là lúc người dân đắp đập, be bờ, dẫn nước vào ruộng để chuẩn bị cày ải, gieo mạ và cấy lúa. Các nhiếp ảnh gia đến Dế Xu Phình, thỏa sức ghi vào ống kính những hình ảnh đặc sắc như: cô gái Mông trong trang phục dân tộc sặc sỡ miệt mài nhổ mạ, cấy lúa; những đứa trẻ theo mẹ lon ton ra đồng giúp mẹ cấy lúa hoặc chơi với những chú trâu; những đứa bé hơn được mẹ địu trên lưng; những người đàn ông cuốc đất be bờ hoặc cày, bừa trên các thửa ruộng... Họ thật tài tình khi dắt những chú trâu leo hết triền ruộng này sang triền ruộng khác để cày, bừa. 

Ruộng bậc thang Mù Cang Chải gắn liền với đời sống, tập tục của người Mông. Bằng lao động cần cù của mình, họ đã chinh phục thiên nhiên, biến các sườn dồi núi thành các thửa ruộng bậc thang để trồng lúa qua bao đời, họ đã không chỉ kiếm sống từ những thửa ruộng mà còn tạo nên những “tác phẩm nghệ thuật” hùng vĩ giữa núi non đại ngàn, một bản anh hùng ca về sức mạnh đoàn kết, tinh thần dân tộc và sự sáng tạo độc đáo của những người con vùng cao trong quá trình cải tạo thiên nhiên, phục vụ cuộc sống từ bao đời nay.