NADSO - Cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc quả là một câu chuyện buồn trong lịch sử quan hệ Việt - Trung. Nhưng đã là lịch sử đòi hỏi phải nhìn nhận nó đầy đủ, sòng phẳng và công bằng. Vì vậy, sẽ không thể không nhắc đến trang sử đau thương sáng ngày 17/2/1979, ngày mà nhà cầm quyền Bắc Kinh xua 60 vạn quân với hàng trăm xe tăng, hàng nghìn đại bác ồ ạt đánh chiếm 6 tỉnh biên giới phía Bắc Việt Nam từ Nậm Cúm (Lai Châu) đến Pò Hèn (Quảng Ninh) trên chiều dài 1.200km. Nhắc lại sự kiện lịch sử đó không phải để kích động hận thù, mà để tôn vinh những anh hùng liệt sỹ đã hy sinh để bảo vệ biên cương Tổ quốc. NSNA Mạnh Thường người đã trực tiếp tham gia chiến trường cách đây 40 năm đã ghi lại toàn bộ hình ảnh, tàn ác khốc liệt, dã man của quân bành trướng Trung Quốc, tinh thần chiến đấu anh dũng của quân và dân ta lần đầu tiên công bố.
Những người có lương tri, không một ai có thể nghĩ rằng một dân tộc vừa mới bước ra khỏi cuộc chiến khốc liệt kéo dài trên 30 năm, chống hai đế quốc to là Pháp và Mỹ, chưa kịp hàn gắn vết thương chiến tranh và đang gặp muôn vàn khó khăn do các thế lực thù địch bao vây cấm vận…, lại có thể đi “khiêu khích, gây chiến” với một nước láng giềng lớn như Trung Quốc. Điều đó khẳng định rằng đây thực sự là cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam chống kẻ thù xâm lược, nó giống bao cuộc chiến khác trong hàng ngàn năm lịch sử dân tộc ta từ Bà Trưng, Bà Triệu đến các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần, Lê, Quang Trung - Nguyễn Huệ.
Chúng đốt phá bệnh viện Trùng Khánh
Chạy sơ tán, nhiều em bị mất bố mẹ
Chị Nguyễn Thị Hải có bầu 6 tháng cùng 4 người con đã bị quân Trung Quốc giết hại dã man rồi ném xác xuống giếng
Nếu có ai đó cho rằng cuộc chiến biên giới phía Bắc diễn ra quá ngắn ngủi chỉ trong vòng 17 ngày (tính từ 17/2 đến 5/3/1979, khi Trung Quốc buộc phải rút quân), nên không đáng nhắc đến trong lịch sử chống ngoại xâm, thì chúng ta phải nói với họ rằng cuộc hành quân thần tốc của Quang Trung - Nguyễn Huệ tiêu diệt 29 vạn quân Thanh, giải phóng kinh thành Thăng Long ngày 5/1 năm Kỷ Dậu, 1789, diễn ra còn ngắn hơn nhiều, chỉ trong 10 ngày. Nhưng hàng năm nhân dân ta vẫn long trọng tổ chức kỷ niệm chiến thắng này với niềm tự hào.
Phố phường bị chúng san bằng
Hang Pác Bó, nơi Chủ tịch Hồ Chi Minh sống và làm việc năm 1941, bị quân Trung Quốc cho nổ mìn
Nhà trẻ bị bọn chúng phá tan hoang

Cô bộ đội trên đường ra trận đã cứu sống em bé
Chiến thắng Đống Đa - Ngọc Hồi của Quang Trung - Nguyễn Huệ được coi là dấu ấn vẻ vang của dân tộc và được nhân dân tôn vinh, thì cuộc chiến biên giới phía Bắc 1979, chống bè lũ Trung Quốc xâm lược bảo vệ biên cương Tổ quốc cũng phải được xem là một mốc son lịch sử chói lọi dưới thời đại Hồ Chí Minh quang vinh và phải được đưa vào sách giáo khoa lịch sử của các cấp học từ phổ thông đến đại học. Để các thế hệ trẻ hôm nay và mai sau biết rõ về cuộc chiến mà ông cha họ đã ngã xuống cho nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ.
Thanh niên các dân tộc xung phong tòng quân lên đường chiến đấu

Cha tiễn con lên đường ra mặt trận

Bội đội chi viện cho chiến trường Cao Bằng

Các chị dân quân đưa từng nắm cơm đến chiến hào
Chiến tranh đã lùi xa, đã 40 năm trôi qua, là một phóng viên từng lăn lộn trên mặt trận Cao Bằng từ ngày đầu, nay ngẫm lại cảm thấy còn nhiều vân vi. Khi tham gia cuộc chiến, các anh bộ đội cũng như chúng tôi - những người lính trên mặt trận truyền thông - không một chút mảy may so tính thiệt hơn, mà chỉ với tinh thần xả thân vì nhiệm vụ, nghe theo lời kêu gọi của Tổ quốc và với lòng tự tôn là những người con Đất Việt, chúng tôi thanh thản lên đường ra mặt trận, để lại gia đình vợ con phía sau, dù có phải máu chảy đầu rơi.
Tải thương binh

Tổ phục kích của Hoàng Văn Khoáy, xã Minh Tâm, Nguyên Bình
Trận địa dân quân Hà Quảng
Pháo cao xạ của tự vệ nhà máy thiếc Tĩnh Túc, Cao Bằng
Tổ phục kích của bộ đội địa phương Trùng Khánh
Suốt chiều dài cuộc chiến, với sự giúp đỡ của hai chiến sỹ công an dã chiến, tôi có điều kiện đi khắp chiến trường Cao Bằng từ Thông Nông qua đèo Mã Quỷ đến Trà Lĩnh kiên cường, từ Trùng Khánh vượt đèo Mã Phục đến Hà Quảng, Quảng Hoà… Với chiếc máy ảnh Zenit và 20 cuộn phim Orwo, tôi đã kịp thời ghi lại được các tổ chiến đấu anh dũng của dân quân, tự vệ bộ đội địa phương Cao Bằng. Họ đã đập tan các cuộc tấn công của kẻ thù, bắn cháy bắt sống hàng chục chiếc xe tăng, thu hàng trăm vũ khí các loại và nhiều dụng cụ chiến tranh, hàng ngàn tên địch bị đền tội hoặc bắt làm tù binh. Đồng thời cũng không quên thu vào ống kính sự tàn phá dã man, giết người một cách man rợ thời trung cổ: mổ bụng moi gan, chặt chân tay, đập đầu rồi quẳng xuống giếng, xuống suối… của quân bành trướng Bắc Kinh.
Xác giặc chết ngổn ngang trên bãi dưới suối

Những tên ngoan cố đã bị đền tội

Nhiều tên tù binh bị bắt
Là một chứng nhân sự kiện, tôi không thể nào quên trong dòng người chạy loạn, hình ảnh một bé gái cõng em chạy giặc bị lạc bố mẹ, đói khát, mệt mỏi, nhưng hai em được bà con cưu mang, chăm sóc. Cũng trên đường từ Hoà An xuôi theo quốc lộ 3, đến cầu Tài Hồ Sìn, tôi thấy em bé khoảng 3 tuổi đang mếu máo bên người mẹ nằm sõng soài, bất động máu me loang lổ đầy người. Cùng lúc đó, một chiếc Comangca chạy đến bỗng đổ lại, một cô bộ đội súng AK đeo vai, lưng quàng balô, nhảy xuống vội bế em bé vào lòng cùng với bà mẹ đưa về tuyến sau. (Sau 37 năm, năm 2016, Mai Thanh Hải - phóng viên báo Thanh Niên đã tìm được em bé là chị Hoàng Thị Thu Hiền nay đã 43 tuổi, còn cô bộ đội là bà Bùi Thị Mùi, quê ở Thanh Cù, Thanh Ba, Phú Thọ).

Xe tăng bị bắn gục tại bản Sẩy, Hoà An
Xe tăng và tên lái bị đền tội tại bản Sẩy

Xe tăng của giặc vừa đến đồi Nà Toòng, đã bi quân ta bắn nát
Cuộc chiến diễn ra tuy rất ngắn, nhưng sự tàn khốc của nó không bút nào tả hết và dù kẻ thù tàn bạo đến đâu, song tôi cảm thấy một sự tin tưởng tuyệt đối vào thắng lợi tất yếu của quân dân ta bởi sự đoàn kết keo sơn của quân dân ta. Đó là sự chiến đấu dũng cảm ngoan cường của những anh bộ đội Cụ Hồ; Là sự phục vụ không ngại hy sinh của của những chị thanh niên xung phong, nắm từng nắm cơm đưa đến tận chiến hào cho các chiến sỹ, vượt qua suối sâu đèo cao vận chuyển vũ khí đạn dược cho chiến trường; Là các chị tải thương, bất chấp mưa bom đạn réo, là các nam nữ theo lời kêu gọi Tổng động viên của Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng, đã tự nguyện ghi tên nhập ngũ lên đường chiến đấu chống kẻ thù truyền kiếp.
Xe tăng bị bắt sống
Điều đó chứng tỏ rằng, một khi đất nước lâm nguy, tinh thần đoàn kết chiến đấu ngoan cường của quân và dân ta mạnh hơn bao giờ hết, làm cho kẻ thù khiếp sợ. Nhưng một khi kẻ thù đã thất bại, bị bắt làm tù binh, thì quân dân ta sẵn sàng giang tay, mở rộng lòng nhân ái, giúp đỡ cứu chữa tận tình. Đó chính là yếu tố giúp cho dân tộc Việt Nam bách chiến bách thắng trong suốt chiều dài lịch sử chống ngoại xâm. Vì vậy, hơn ai hết, dân tộc Việt Nam luôn luôn mong muốn chung sống trong hoà bình và hữu nghị.
Bài và ảnh: Mạnh Thường